2022 Yılı Kripto Paraların Dot-com Çöküşüydü: Şimdi Bizi Neler Bekliyor?

2022 yılı kripto para piyasası katılımcıları için kabus gibi geçti. Topluluk irili ufaklı birçok platformun çöküşüne şahit oldu.

Ancak bu kripto paraların sonunun geldiği anlamına gelmiyor. Aslında hikaye daha yeni başlıyor.

Geride bıraktığımız yıl Terra-Luna ekosistemi, BlockFi, Celsius, Voyager Digital, 3AC ve Alameda-FTX gibi dev projelerin çöküşüne şahit olduk. Ancak bu kripto paraların sonunun geldiği şeklinde yorumlanmamalı. Tıpkı dot-com balonu sonrası internetin dönüşümü gibi 2022 yılındaki çöküşten sonra kripto paraların hikayesi de yeniden başlıyor.

2022 yılında sektörün önde gelen platformlarından bazıları battı. Ancak ana akımda durum, olduğundan daha kötü gösterilmeye çalışılıyor. Ana akım medya organlarındaki ve geleneksel finans sektöründeki kripto para eleştirmenleri, sektördeki bu başarısızlık hikayelerini tüm sektöre mal etmeye çalışıyor.

Kripto para topluluğunda olumsuz gelişmeler için FUD terimi sıklıkla kullanılıyor. Birçok açıdan bu, tedbirli olma, şeffaflık ve tehlikelerin farkına varılması açısından anlaşılabilir bir durum.

Fud, korku, belirsizlik ve şüphe algılarına ve duygularına katkıda bulunan kripto haber makalelerini veya sosyal medya gönderilerini tanımlamak için kullanılan bir kısaltma. Ancak şu sıralar Twitter veya YouTube’da yeni bir tartışma başlatarak etkileşimi arttırmak için kullanılan FUD, piyasaya yönelik tehditler ve tehlikeler hakkında topluluğu nadiren bilgilendiriyor.

FUD’lar bunun yerine genellikle toplulukta büyük tartışmalara neden oluyor ve yatırımcıların piyasaya ve sektöre bakış açısını olumsuz etkiliyor. Sadece bununla da sınırlı değil, FUD’lar kötü haber pompalarken sektördeki harika gelişmeler hakkında en ufak bir bilgi dahi vermiyor.

Kripto Para Eleştirmenlerinin Şeytani Kelime Oyunu

Kripto paralar ve blockchain teknolojisinin birçok alanda yarattığı devrimsel yeniliklerin farkında olan herkesin takdir edeceği üzere bu yeni teknolojiler kaçınılmaz bir şekilde hayatımıza kalmaya devam edecek. Ancak eleştirmenler, türlü yöntemlerle kripto para piyasasının çöktüğüne dair türlü kelime oyunlarına devam ediyor.

Örneğin The Politico adlı medya organında Davos’ta kripto paralara karşı takınılan tavırla ilgili olarak yayınlanan şu habere bir göz atalım:

Scaramucci, yatırımcıları ve potansiyel destekçileri, kripto para sektörünün bu sonbaharda neredeyse tamamen çökmesine rağmen her şeyin yolunda olduğuna ikna etmek için İsviçre’nin kayak merkezi kasabasında bulunan bir dizi kripto bağımlısından, yüksek profilli borsaların, aracıların ve teknoloji şirketlerinin yöneticileri ve çalışanlarından biri.

Bu haberde yer alan “neredeyse tamamen çökmüş” ifadesi doğru değil. Kripto para sektörü geride bıraktığımız yılın sonbaharında çöküşün eşiğinde değildi. Yalnızca bir dizi şirket ve girişim iflas etti.

Dot-com Çöküşü İnternetin Büyümesini Durduramadı

Elbette gelecekte daha fazla kripto para projesi başarısız olacak ve iflas edecek. Ancak bu sadece blockchain sektörüne özgü bir durum değil. Çok uzağa gitmeye gerek yok, 2008 Finansal Krizi’ni hatırlayalım. O dönemde 158 yıllık yatırım bankası Lehman Brothers, 613 milyar dolarlık borçla iflas etmiş ve bu durumun bir domino etkisi yaratarak finans devlerinin bir bir çöküşüne yol açmıştı.

Bununla birlikte Bitcoin ve altcoin’ler 2022 yılında önemli bir fiyat düzeltmesi yaşadı. Fakat bu düzeltme, Kasım 2021’e kadar süren görkemli bir boğa sezonunun ardından geldi.

2022 yılında kripto para piyasasında hüküm süren kripto para kışına rağmen kripto para ağları çöküşün eşiğine dahi gelmedi. Hatta bu süreçte sendelemediler bile. Bitcoin ağının hash oranı kripto para piyasasındaki ayı sezonu boyunca yükselmeye devam etti. Bitcoin ağı son 10 yılı aşkın süreçte olduğu gibi her 10 dakikada bir yeni bloklar bulmaya ve ağdaki işlemleri gerçekleştirmeye devam etti.

Bitcoin ağındaki günlük yeni aktif adres sayısı da sağlıklı bir şekilde yükseldi. Ethereum ağında da benzer bir büyüme kaydedildi. Stake edilen ETH sayısı ve ağ kullanımı arttı.

Bu nedenle kripto para piyasasının 2022 yılında neredeyse tamamen çöktüğünü söylemek doğru değil. Genellikle kripto paralar hakkında hiçbir şey bilmeyenler ya da yüzeysel bilgi birikimine sahip olan kişiler bu şekilde düşünüyor. JPMorgan’dan Jamie Dimon, kısa bir süre önce kripto paraları “pet rock” dolandırıcılığına benzetmişti.

Ancak sonuç olarak kripto paralar 2022 yılında yol olmadı ve Jamie Dimon’un alay ettiği gibi “pet rock” da değil.

Kripto Paralarla İnternet Arasında Anlamlı Bir Karşılaştırma

Kripto para piyasasında 2022 yılında yaşanan çöküş, 2000’deki dot-com balonuna benziyor, benzetiliyor.

1999 yılında internet tıpkı bugün kripto paralar gibi eleştiriliyordu. Hatta internetin geçici bir heves olduğu iddia edildi. Çünkü çok hantal ve kullanışsız olduğundan şikayet ediliyordu. Başlangıçta internet, bilgisayar meraklıları için yeni bir oyun alanı olarak değerlendiriliyordu.

Eleştirmenler internetin tüm dünyayı birbirine bağlama potansiyelini göremedi. Bugün de kripto paraların bu potansiyeli ve gelecekte yaratacağı potansiyel değer görmezden geliniyor.

Dot-com çöküşünden 10 yıl sonra internet tüm dünyada yaygın bir şekilde kullanılmaya başlandı. Yaygın kullanım oranına rağmen pek çok insan teknoloji hisselerine yatırım yapmadı.

2000 yılında internet hakkında da yalan haberler havada uçuşuyordu. İnternetin, dolandırıcılık, elektronik dolandırıcılık ve katma değer yaratmayan aşırı abartılmış işletmeler için bir dünya olduğunu söylüyordu. Elbette bunlar tamamen gerçek dışı iddialar değildi.

Gerçek olayları haber yapıyorlardı ancak insanları daha iyi bilgilendirmek amacıyla olaylar kapsamlı bir şekilde ele alınmıyordu.

Başarısızlıktan Dünyayı Şekillendirmeye

Geçmişte internet hakkında kimi zaman yalan yanlış haberler pompalayan ana akım medya bugün daha geniş kitlelere ulaşmak amacıyla interneti kullanıyor.

O dönemde bazı gazeteler Y2L problemi hakkında yaptıkları haberlerle kamuoyunu panik ve endişeye sürüklemişti.

Bugünün kripto para eleştirmenleri, 2000’li yıllarda internetle alay edenlerle aynı kişiler, en azından mentalite olarak.

90’lı yılların sonunda dot-com balonu zirveye ulaşmıştı, yapılan birçok yatırım çöküşle birlikte yok olup gitti.

Ancak gelecek yıllarda kazandıracak kripto para şirketlerini öngörmek zor değildi. Bazı dot-com şirketlerinin müşterileri vardı ve gelirler elde ediyorlardı. Bazılarının ise sadece görsellerle süslenmiş web siteleri ve e-posta adresleri vardı, ancak ne müşterileri vardı ne de satış yapabiliyorlardı.

Örnek vermek gerekirse o dönem ortaya çıkan Amazon, internetin en büyük başarı hikayelerinden biri. Keskin bir iş modeline ve kurucuya sahipti. Bu dot-com girişimi müşterilerine dünyadaki diğer tüm kitapçıların sahip olduğundan daha fazla kitap sundu. Üstelik siparişinizi doğrudan kapınıza kadar gönderiyor, müşterilerine ve yaptığı işe büyük özen gösteriyordu.

Amazon, 1997 yılında hisse başına 18 dolardan halka arz oldu. O dönemde Amazon hisselerine yapılan 1.000 dolarlık yatırım, 2021 yılında 2 milyon dolar değerindeydi. Yani Amazon, 20 yıldan biraz daha uzun bir sürede halka arzına katılan yatırımcılarına bir servet kazandırdı.

Günümüzde de pek çok kripto para birimi, Amazon’dan daha kısa bir sürede yatırımcılarına bu ölçekte servet kazandırdı.

2020’lerde Geliştiriciler Kripto Paralara Odaklandı

1999’da genç geliştiricilerin hepsi dot-com web siteleri ve video oyunları yapmak istiyordu. 2000’lerin sonlarına doğru geliştiricilerin hepsi mobil uygulamalar ve video oyunları geliştirmeye yöneldi.

2010’ların sonunda ise geliştiriciler kripto paralar, DeFi uygulamaları ve video oyunları geliştirmek istiyordu.

Gerçekten yetenekli bilgisayar bilimleri öğrencileri, yaratıcı girişimciler ve akıllı risk sermayedarları bugün kripto para konusunda, tıpkı 20 yıl önce internet konusunda insanların heyecanlandığı gibi heyecanlanıyorlar.

İnternet şüphesiz devrim yaratan teknolojilerden biri oldu. Bu devrim, pek çok şeyin dijital kopyasını geliştirme becerisiyle karakterize oldu. Çok hızlı bir şekilde dijital bilgisayar kopyaları üretilmeye başlandı, bunlar süper hızlı ve ekonomik bir şekilde dünyanın dört bir yanına gönderilebiliyordu.

Bir dijital bolluk seli vardı.

İşte kripto para da bu devriminin bir sonraki adımı. Blockchain, güvenilir bir dijital kıtlık yaratan ve kullanıcılarını güvence altına alarak küresel bilgisayar ağını destekleyen bir sektör.