Yazar:
The Graph (GRT), 2024 kripto boğa piyasasının öne çıkan kripto paralarından biri. GRT, birkaç gündür devam eden düşüş trendine rağmen, son 30 günde yüzde 95 değer kazanmış durumda.
Peki nedir bu The Graph? Yapay zeka ile ilişkisi ne? GRT ne işe yarıyor?
Soruların cevabı yazımızda.
The Graph Nedir?
The Graph, merkeziyetsiz bir veri endeksleme ve sorgulama sistemidir. Çeşitli blockchain ağlarından topladığı verileri derler ve kullanıcılar için sorgulanabilir hale getirir. Yani bir nevi “blockchain Google’ı”dır.
The Graph, blockchain geliştiricilerinin kendi veri sunucuları ve endeksleme altyapılarını kurmalarına veya veri ayrıştırmalarına gerek olmadan, istedikleri veriye kolayca ulaşmalarını sağlıyor.
Jannis Pohlmann, Yaniv Tal ve Brandon Ramirez tarafından geliştirilen proje 2018 yılında başlatıldı. Mainnet ise 2020 yılında kullanıma açıldı.
The Graph’in topladığı verileri depoladığı uygulama programlama arayüzlerine (API) “subgraph” adı veriliyor. Blockchain sorgulaması yapmak isteyenler, subgraph’ler ile istedikleri verilere anında erişebiliyorlar.
Sorgulama işlemi GraphQL programlama dili ile yapılıyor. Facebook tarafından geliştirilen ve kısa süre sonra açık kaynak olarak yayınlanan bu dil, veri sorgulama ve işlemede kullanılıyor.
Blockchain verilerini endekslemek, normalde oldukça zahmetli ve masraflı bir iş. The Graph bu süreci epey hızlandırıyor. Böylece merkeziyetsiz uygulama (dApp) geliştirmek ve kullanmak çok daha kolay hale geliyor.
The Graph, NFT piyasasında da kullanılıyor. NFT pazar yerleri, kendileri için gerekli anlık sorgulamaları The Graph yoluyla yapabiliyor. Söz konusu teknoloji, NFT’ler ile ilişkili uygulamalarda da kullanılıyor.
The Graph, Mart 2024 itibarıyla Ethereum, Polygon, Avalanche, Arbitrum, Optimism, BSC, Fantom, zkSync, Celo, Gnosis Chain, Moonriver, Moonbeam, Harmony, Near Protocol ve Arweave dahil 40’ı aşkın blockchain ağını destekliyor.
The Graph Yapay Zeka İçin Neden Önemli?
Yapay zeka (AI) modellerinin gelişmesi için sürekli veri toplaması gerekli. AI modelleri, ancak kendilerine sunulan veriler ile öğrenip gelişebiliyorlar.
The Graph, sunduğu blockchain verileriyle AI modellerini de besleme potansiyeline sahip. Protokol, AI modelleri ile Web3 dünyasında köprü kuruyor denebilir. Bu nedenle GRT, genellikle bir AI coin’i olarak değerlendiriliyor.
GRT Nedir?
GRT, The Graph ekosisteminin yönetişim token’ıdır. Kripto para, ekosistemde birçok görevin yerine getirilmesine aracılık ediyor.
GRT sahipleri, ekosistemin yönetiminden sorumlu merkeziyetsiz otonom organizasyona dahil oluyorlar. Protokol ile ilgili tüm kararlar, GRT sahipleri tarafından alınıyor.
Ekosistemde dizin oluşturucu, yetkilendirici ve küratör olmak için de GRT stake etmek gerekiyor. Küratörler hangi verilerin endekslemeye değer olduğuna karar veriyor, dizin oluşturucular endeksleme işlemini gerçekleştiriyor, yetkilendiriciler ise düğüm kurmadan, GRT’lerini dizinleyicilere “delege” ederek yönetime katkıda bulunuyorlar.
Yukarıdaki görevleri yerine getirenler GRT ile ödüllendiriliyor. Ağda gerçekleştirilen işlemlerin ücreti de GRT ile ödeniyor.
GRT, ayrıca çok sayıda merkezi ve merkeziyetsiz borsada listeleniyor. Dolayısıyla kripto para, bir yatırım aracı olarak da kullanılıyor. GRT’yi listeleyen platformlar arasında Binance, Coinbase, KuCoin, Bybit, OKX, Gate, Kraken ve Uniswap bulunuyor.
