Stablecoins offer many benefits that other cryptocurrencies provide, with one essential difference – they are stable, hence the name.
Stabil kripto para birimleri, diğer kripto paralarda bulunmayan bazı özellikleri sayesinde pozitif ayrışırlar. Stabil kripto para birimlerinin değerleri adlarından da anlaşılabildiği üzere stabil yani sabittir.
Kripto para piyasasında volatilitenin oldukça yüksek olduğu biliniyor. Bu nedenle piyasanın sallantıda olduğu dönemlerde volatiliteden korunmak amacıyla stabil kripto paraları kullanmak size fayda sağlayabilir. Adından da anlaşıldığı üzere stabil kripto para birimlerinin değerleri sabittir. Stabil kripto para birimleri sadece yatırımcılar için değil aynı zamanda da perakende yatırımcılar için de oldukça kullanışlıdır. Bu sayede satıcılar, piyasadaki dalgalanmalardan endişe etmek zorunda kalmaz ve kripto paraları ödeme yöntemi olarak kabul edebilir.
Çoğu örnekte stabil kripto para birimlerinin değerinin ABD Doları, Euro gibi popüler fiat para birimlerine sabitlenmiştir. Bazı stabil kripto para birimleri ise altın gibi değerli varlıklara bire bir oranında bağlıdır.
Birçok kripto para yatırımcısı için stabil kripto para birimleri çoğu durumda can kurtaran görevi görür. Örneğin kripto paralarınızın değer kaybetmemesini istediğiniz zaman onları banka hesabınıza çekerek fiat para birimine dönüştürmek yerine stabil kripto para birimine dönüştürebilirsiniz. Bu sayede özellikle ayı piyasasında portföy değerinizin fiat para birimleri karşısında değer kaybetmesini engellemede etkilidir. Sonuçta günlük yaşantımızda Bitcoin’i değil fiat para birimlerini kullanıyoruz.
Ayrıca stabil kripto para birimlerinin merkezsiz finansta (DeFi) kritik bir bileşen haline gelmesi de muhtemel görünüyor. Halka açık Blockchain ağları üzerine kurulu olan DeFi, mevcut finansal sistemlere bir alternatif sunuyor.
Bu kavram son zamanlarda çok ciddi bir popülerleşme yaşadı ve eşler arası kripto para kredileri gibi heyecan verici ürünler geliştiren projelerin sayısında ciddi bir artış kaydedildi. DeFi büyüyecekse, stabil kripto paralar bu yeni nesil finansal teknolojide şüphesiz hayati bir rol oynayacaktır, çünkü insanlar kripto para birimlerinin faydalarından feragat etmeden birbirleriyle volatilite olmadan işlem yapmaya ihtiyaç duyacaklardır.
Stabil kripto para birimleri büyük şirketlerin ve devasa finansal kurumların kendi stabil kripto para birimlerini çıkaracaklarını duyurmasının ardından ana akım medyadan çok büyük bir ilgi görmeye başladı. Öyle ki dünyanın lider finansal kuruluşları kendi dijital stabil para birimini çıkarmak için araştırmalar yürütmek için kolları sıvadı. Bu finansalsal kuruluşlara örnek olarak JP Morgan’ın JPM Coin’i verilebilir.
Elbette Facebook da son dönemde stabil kripto para çalışmalarıyla ses getiren diğer bir şirket. Sosyal medya devi 2019 yılının ikinci yarısında kendi devrimsel stabil dijital para projesi Libra’yı görkemli bir etkinlikle duyurdu. Henüz geliştirme aşamasında olan Piyasaya sürüldüğünde Libra’nın fiyatının fiat para birimlerine veya değerli varlıklara sabit olacağı tahmin ediliyor.
Ancak stabil kripto paralarla ilgili gelişmeler bunlarla sınırlı değil. Öyle ki bazı hükümetler ve merkez bankaları da kendi dijital para projeleri üzerinde çalışmaya başladı. ABD Emtia Vadeli İşlemler Ticaret Komisyonu’nun (CFTC) eski başkanı bir “dijital Dolar” oluşturma girişimine öncülük ediyor. Avrupa Birliği ise hazırladığı bir taslak belgeyle stabil dijital para geliştirme konusunda iddialı olduğunu gösteriyor.
Stabil kripto paralar çok geniş bir alanda kategorize edilebilir. Basitçe stabil kripto paraları 3 ana başlık altında inceleyeceğiz.
Bu kategorideki stabil kripto paralar banka hesaplarında bulunan fiat para birimleriyle 1:1 oranında desteklenir. Fiat destekli merkezi stabil kripto para birimlerine örnek olarak: Tether (USDT), USD Coin (USDC), Gemini USD (GUSD), gibi birçok örnek verilebilir. Bu stabil kripto para birimleri merkezi olarak değerlendirilir çünkü bunlar bir şirket, bir banka veyahut bir hükümet gibi merkezi bir kuruluş tarafından geliştirilir ve yönetilirler.
Kripto para destekli merkezsiz stabil kripto paralar, tek bir merkezden yönetilmez, Bu stabil kripto paralar, ağda yer alan kullanıcılar aracılığıyla fikir birliği (consensus) algoritması kullanılarak dağıtık bir şekilde yönetilen nispeten yeni bir sabit para türüdür.
Bu tarz stabil kripto para birimlerine örnek olarak popüler Maker DAO’nun stabilcoin’i DAI verilebilir. Sistem ağdaki katılımcıların, değeri ABD Doları’na sabitlenmiş stabil kripto para DAI ödünç almak için Ethereum gibi belirli bir miktardaki kripto para birimlerini sistemde kilitlemesi yoluyla çalışıyor.
Bu kategorideki stabil kripto para birimleri diğerlerine nispeten sektörde daha yenidir. Sistemde stabil kripto para birimlerini bire bir destekleyen herhangi bir teminat yoktur ve bu nedenle stabil kripto paralar fiyat istikrarını sağlamak için algoritmalara güvenirler.
Son yıllarda belirttiğimiz kategorilerde onlarca yeni stabil kripto para geliştirilse de bunlardan bazıları sıklıkla tercih edilmeleri nedeniyle piyasa değerleriyle öne çıkıyor. Aşağıdaki dairesel grafikte 2020 yılının başından bu yana piyasa değerine göre en çok kullanılan stabil kripto paraları görebilirsiniz.
2014 yılında geliştirilmesinin ardından Tether (USDT) stabil kripto para birimleri söz konusu olduğunda her zaman yatırımcıların ilk tercihi oldu. Piyasa değerinin bu denli yüksek olması da diğer stabil kripto para birimlerine olan baskınlığını açık bir şekilde gösteriyor. Tether, ABD dolarına 1:1 sabitlenmiştir, bu sayede fiat para birimleri dijital dolara kolaylıkla çevrilebilir. Resmi web sitesinde “Her bir Tether şirketin rezervleriyle %100 desteklenmektedir” ibaresi yer alıyor. Rezervler, geleneksel fiat para birimlerini ve nakit eşdeğerlerini içerir.
Tether’in (USDT) birkaç farklı Blockchain ağında basıldığını da belirtmemiz gerekiyor. Bu makalenin yazıldığı sırada bu Blockchain ağları Omni, Ethereum, Tron, EOS ve Liquid’dir.
USDT, popüler kripto para borsası Bitfinex’in ana şirketi olan iFinex ile yakından ilişkili olan Tether Limited tarafından işletilmektedir.
Bu ilişki nedeniyle stabil kripto para Tether tartışmaların gölgesinde kalmaktan bir türlü kurtulamadı. Öyle ki 2017 yılında ABD Emtia Vadeli İşlemler Ticaret Komisyonu (CFTC), hem Tether hem de Bitfinex’e bir mahkeme celbi gönderdi. Bu celbin olası nedenleri Bitfinex’in güvenlik denetimlerinden yoksun olması ve Tether aracılığıyla Bitcoin fiyatının manipüle edildiği iddiasıydı. Bu iddialar 2020 yılında da ses getirmeye devam ediyor.
Güncel Fiyat: $1.00
Piyasa Değeri: $9,629,464,424
Kuruluş Tarihi: Kasım 2014
Tarafından Geliştirildi: Tether Limited, Britanya Virjin Adaları
Blockchain: Omni, Ethereum, Tron, EOS, Liquid
Daha fazla bilgi için: Tether Resmi Web Sitesi
USD Coin (USDC), ABD merkezli kripto borsası Coinbase ve Circle’ın ticaret masası ve OTC departmanı taraflarınca geliştirilen ve piyasaya sürülen bir stabil kripto paradır. (Circle’ın OTC alım satım platformu daha sonra Kraken’e satıldı.) USDC’nin değeri ABD dolarına 1:1 oranında sabitlenmiştir. Ayrıca ilginç bir şekilde Coinbase borsadaki cüzdanlarında USDC tutan müşterilerini ödüllendirdiğini de belirtelim.
Coinbase’in resmi web sitesinde yer alan bilgilere göre her bir USDC karşılığında 1 dolar şirketin banka hesabında tutulmaktadır.
Stabil kripto para USD Coin, Ethereum Blockchain’inde bir ERC-20 token’ı olarak geliştirildi. Bu sayede kullanıcılar USD Coin’lerini MyEtherWallet ve MyCrypto gibi ERC-20 destekli Ethereum cüzdanlarında depolayabilir.
Güncel Fiyat: $1.00
Piyasa Değeri: $913,328,032
Kuruluş Tarihi: Ekim 2018
Tarafından Geliştirildi: Coinbase, Circle
Blockchain: Ethereum
Daha fazla bilgi için: USDC Resmi Websitesi
Diğer stabil kripto para birimlerinde olduğu gibi PAX da herhangi bir yer ve zamandan bağımsız olarak anlık olarak transfer edilebilir. Önceki iki stabil kripto parada olduğu gibi PAX da Ethereum Blockchain’inde ERC-20 token’ı olarak geliştirildi ve fiyatı ABD dolarına 1:1 oranında sabitlenmiş durumda.
Stabil kripto para PAX, Paxos Trust Company tarafından geliştirildi. Paxos Trust Company aynı zamanda yasalarca düzenlenmiş Paxos borsasının da sahibi olarak fiziksel ve dijital varlıklar için depolama hizmeti sunuyor. Şirket 2012 yılında Singapur’da kurulan Paxos o dönemde, itBit adı altında hizmet veriyordu. Paxos daha sonra 2015 yılında New York Eyaleti Finansal Hizmetler Departmanı’ndan (NYDFS) güven belgesi aldı.
Paxos, yönetmelikte belirtilen her bir PAX’ın eşdeğeri 1 doların FDIC sigortalı ve ABD bankalarında açılmış farklı farklı hesaplarda tutulduğunu iddia ediyor. Ayrıca resmi web sitesinde yer alan bilgilere göre PAX şimdiden 100’den fazla kripto para borsasında listelenmiş durumda.
Güncel Fiyat: $1.00
Piyasa Değeri: $245,209,957
Kuruluş Tarihi: Ekim 2018
Tarafından Geliştirildi: Paxos Trust Company
Blockchain: Ethereum
Daha fazla bilgi için: PAX Resmi Web Sitesi
TUSD, ERC-20 destekli bir başka stabil kripto para birimi. TUSD daha önce ele aldığımız stabil kripto paralarda olduğu gibi ABD dolarına 1:1 sabitlenmiştir. Resmi web sitesinde yer alan bilgilere göre, TUSD aralarında popüler borsalarında yer aldığı dünyanın dört bir yanındaki 70’ten fazla kripto para borsası tarafından destekleniyor.
TrueUSD’nin geliştirici şirketi aynı zamanda diğer fiat para birimlerine sabitlenmiş stabil kripto paraların da geliştiricisidir. Bu stabil kripto paralar şu şekilde: TrueGBP, TrueAUD, TrueCAD ve TrueHKD.
Güncel Fiyat: $1.00
Piyasa Değeri: $138,078,269
Kuruluş Tarihi: Ocak 2018
Tarafından Geliştirildi: TrueCoin LLC
Blockchain: Ethereum
Daha fazla bilgi için: TUSD Resmi Web Sitesi
DAI yukarıda anlattığımız stabil kripto para birimlerinden çarpıcı bir özelliğiyle ayrılıyor. Her ne kadar ABD dolarına 1:1 oranında sabitlenmiş olsa da DAI yukarıda anlattığımız stabil kripto para birimlerinin aksine merkezsizdir.
Yukarıdaki stabil kripto paraların aksine DAI hiçbir merkezi otorite tarafından yönetilemez ve hiçbir merkezi otorite DAI üretemez. Bunun yerine DAI, merkezsiz bir şekilde MKR token sahiplerinden oluşan topluluk tarafından yönetilmektedir. MKR token sahipleri, stabil kripto para DAI’nin altında yatan akıllı sözleşme Maker Protokolü’nde söz sahibidir.
Bu durum birçok faydayı da beraberinde getiriyor. Böylece DAI arzının bir şirket tarafından kontrol edilmesi endişesi ortadan kalkıyor. Maker Protokolü ayrıca değiştirilemez, sansüre dayanıklı ve tamamen şeffaf bir yapıda geliştirilmiştir.
Dahası Maker (MKR) şu sıralar kripto para piyasasının gündeminde önemli bir yer tutan Merkezsiz Finans (DeFi) alanında hizmet veriyor.
DAI gibi merkezsiz stabil kripto para birimlerine yönelik en büyük tehdit ise, akıllı sözleşmelerin hack’lenmesidir. Böyle bir senaryo, DAI’lerin fiziksel bir yedeği olmaması nedeniyle kötü sonuçlar doğuracaktır.
Güncel Fiyat: $1.01
Piyasa Değeri: $124,346,210
Kuruluş Tarihi: Aralık 2017
Tarafından Kuruldu: Maker Ecosystem Growth Holdings, Inc.
Blockchain: Ethereum
Daha fazla bilgi için: Maker DAO Resmi Web Sitesi
Kripto para piyasasında finansal düzenleyiciler tarafından regüle edilen ilk stabil kripto para olarak karşımıza Gemini Dollar (GUSD) çıkıyor. GUSD, Tyler ve Cameron Winklevoss ikizlerinin sahibi olduğu Gemini Trust Company tarafından geliştirilmiştir.
Ünlü ikizler ayrıca New York Bankacılık Kanunu uyarınca New York Eyaleti tarafından lisanslanan popüler kripto para borsası Gemini’nin de sahibidir.
ABD dolarına 1:1 oranında sabitlenen ERC-20 token’ı GUSD’nin fiat para karşılığı ise State Street Bank ve Trust Company’de açılmış hesaplarda bulunuyor.
Resmi web sitesinde yer alan bilgilere göre GUSD’nin karşılığında saklanan USD mevduatları her ay düzenli bir şekilde kayıtlı bir muhasebe firması tarafından inceleniyor. Ayrıca bu raporlar aynı zamanda yayınlanıyor ve herkes tarafından erişilebilir.
Fiyat: $1
Kuruluş Tarihi: Eylül 2018
Tarafından Kuruldu: Gemini Trust Company LLC
Blockchain: Ethereum
Daha fazla bilgi için: GUSD Resmi Web Sitesi
Binance USD (BUSD), önde gelen kripto borsası Binance ile Paxos arasındaki ortaklıktan doğan bir stabil kripto para birimi. Binance USD, New York Eyalet Finansal Hizmetler Departmanı’nın (NYDFS) onayını aldı ve 2019 yılında piyasaya sürüldü.
Fiyat: $1
Kuruluş Tarihi: Eylül 2019
Tarafından Kuruldu: Binance, Paxos
Blockchain: Ethereum
Daha fazla bilgi için: BUSD Resmi Web Sitesi
Stabil kripto para birimleri, dijital, programlanabilir ve Blockchain tabanlı doğaları nedeniyle kullanıcılarına bir dizi önemli fayda sağlar. Fiyatlarının değerli varlıklara sabit olması ve bu sayede stabil olmaları nedeniyle güvenli olmalarının dışında, stabil kripto para birimleri kullanıcılarına sağladığı avantajlardan bazıları şunlardır:
Bitcoin’de olduğu gibi stabil kripto para birimleriyle de herhangi bir aracıya ihtiyaç duyulmaksızın internet üzerinden para gönderilebilir. Stabil kripto para birimleriyle yapılan işlemler de sansürlenmez ve engellenemez.
Stabil kripto para birimleri eşler arası transferlere olanak sağlayan doğası gereği aracıları ortadan kaldırır ve böylece yapılan işlemler geleneksel bankacılık işlemlerinden çok daha ucuz bir şekilde tamamlanır. Kredi kartlarıyla yapılan işlemlerde veya banka havalelerinde işlem ücretleri önceden belirlenmiş ve katıdır. Stabil kripto para birimleriyle yapılan işlemler ise minimum maliyete tabidir.
Blockchain tabanlı işlemler geleneksel bankacılık sistemine göre çok daha hızlıdır. Bu durumun ana nedenleri, doğrulama ve kara para aklama ile mücadele (AML) süreçlerinin işlemlerin onaylanmasını geciktirmesidir. Stabil kripto para birimleriyle gerçekleştirilen işlemler ise aracıları ve bekleme sürelerini ortadan kaldırır. İşlemin yapılmasıyla fonların alıcının hesabına ulaşması genellikle birkaç dakika sürer.
Stabil kripto para birimleriyle yapılan işlemler halka açık Blockchain ağlarında gerçekleştirilir. İşlemleri isteyen herkes takip edebilir. Böyle bir şey geleneksel bankacılık işlemlerinde ise imkansızdır. Stabil kripto para birimleri birçok insanın aradığı, çokça ihtiyaç duyduğu şeffaflığı sağlar.
Stabil kripto paralar, adlarından da anlaşılacağı üzere, volatil varlıklar değillerdir. Bu, para gönderip alırken Bitcoin ve diğer kripto para birimlerine güvenli alternatifler arayanlar için önemli bir avantaj sağlar.
Elbette stabil kripto para birimleri tamamen kusursuz değildir, onlar da bazı dezavantajlara sahiptir.
Stabil kripto paraların birçoğu şirketler tarafından geliştirilmiştir. Bu, stabil kripto paraların, üretimi ve kontrolünün merkezi organizasyonların tekelinde olduğu anlamına gelir.
Bu durum kripto para birimlerinin doğasıyla örtüşmez. Zira geleneksel finans sisteminde nasıl paranın kontrolü bankaların elindeyse, bazı stabil kripto para projelerinde de şirketlerin kontrolündedir. Bununla birlikte, tüm stabil kripto para birimleri merkezi değildir (yukarıda belirtildiği gibi DAI).
Kripto paraların arkasındaki ana fikirlerden biri de geleneksel finans piyasalarında karşılaşılan sorunlara çözüm üretmektir. Stabil kripto para birimleri ise genellikle fiat para birimlerine 1:1 oranında sabitlenir, değerleri küresel ekonominin mevcut durumuna ve fiat para birimlerinin sahip olduğu enflasyona bağlıdır.
Kripto para ekosisteminde gerekli finansal düzenlemelerin yapılmaması aslında sadece stabil kripto para birimlerini değil tüm kripto para birimlerini ilgilendiren bir durumdur. Stabil kripto para birimleri için ise burada herhangi bir istisnai durum bulunmuyor. Bu nedenle stabil kripto paraların önlerinde çok uzun bir yol var.
Kripto para sektöründe stabil kripto para birimlerine her zaman ihtiyaç duyulacaktır. Fiat para birimleri ile kripto para dünyası arasında bir köprü yaratması ve yatırımcıların piyasadaki yüksek volatiliteden geçici olarak korunmasında stabil kripto paralar çok büyük bir rol oynuyor.
Yine de, kripto para yatırımcılarının stabil kripto paralara büyük ölçüde bağımlı olmaları endişe verici. Zira Tether’in veya önde gelen herhangi bir stabil kripto para biriminin potansiyel olarak çökmesi kripto para piyasasına herhangi bir hack’lenmeden ya da FUD dalgasından daha büyük hasarlara yol açabilir.
Sonuç olarak, eğer stabil kripto paralar kripto para ekosisteminde bir odak noktası olarak kalmaya devam edecekse, onları kullanabilmemizin en iyi yolu belli ölçüde merkezsizliğe ve sansürlerden korunmasına izin veren yasal düzenleme adımlarının atılmasıdır.
