Kripto para piyasasında son birkaç aydır NFT çılgınlığı yaşanıyor. Dilimize Benzersiz Token’lar (Non-fungible tokens) olarak giren NFT’ler hakkında bilmeniz gereken her şeyi bu yazıda sizler için anlatacağız.
Satoshi Nakamoto’nun 2009 yılında Bitcoin’i piyasaya sürdüğü dönemlerde, muhtemelen dünya, böyle bir çılgınlığın başlayacağını tahmin edemezdi. Öyle ki geçtiğimiz son birkaç ayda birçok eser milyonlarca dolarlık değerlenme ile satıldı. CryptoKitties, CryptoPunks, Hashmasks, ünlü müzikler ve çok daha fazlası NFT’ye dönüştürüldü.
Yukarıda saydıklarımızın tümü, Blockchain ağında benzersiz eserler oluşturmak için yeni bir Ethereum standardını kullandı: ERC-721. İnsanların pek de alışık olmadığı bu standart, sektördeki en son trend olan NFT’lerin geliştirilmesi için kullanılıyor.
Bu rehber içerik NFT’ler ile ilgili aşağıdaki konu başlıklarını ele alıyor:
Bir NFT’yi, bir varlığın veya sanat eserinin sahipliğini benzersiz bir şekilde tanımlayan bir kriptografik token olarak tanımlayabiliriz. NFT’ler hem bir görüntüyü gibi dijital bir varlığı temsil edebilir. Ayrıca bir ev, araba veya şarkı gibi gerçek dünyadaki varlıklar da tokenize edilebilir. Bu sayede varlıkların sahipliğini eşsiz bir şekilde tanımlayabileceği için NFT’ler bu noktada gelecekte daha çok kullanım alanına sahip olabilir.
Elbette, sahipliğinizi kanıtlamak için neden benzersiz token’lara (NFT) ihtiyaç duyduğunuzu merak ediyor olabilirsiniz. ERC-20 standardı kullanılarak oluşturulan normal token’lar ile bunu yapmak mantıklı değil zira ERC-20 token’ları bölünebilir ve değiştirilebilir. Bu nedenle NFT’ler için ERC-20 değil, ERC-721 standardı kullanılıyor.
ERC-721 standartıyla birlikte benzersiz token’lar yani NFT’ler değiştirilebilirlik problemini çözebiliyor. Normal bir ERC-20 token’ı, diğer ERC-20 token’ı ile değiştirilebilir. Ancak ERC-721 standartında işler bu şekilde değil, ERC-721 token’ları varlıkla bütünleşik olduğundan başka bir token’la değiştirilemez.
Bitcoin, Ethereum gibi kripto paralarda hangi coin veya token’a sahip olduğunuz önemli değil çünkü varlıkların hepsi aynı özelliklere sahip ve bunların eşler arasında takas edilmesi sonucunda hiçbir değer kaybı yaşanmaz, bu sayede kullanıcılar onları serbest bir şekilde takas edebilir. Öte yandan Bitcoin ve Ethereum gibi kripto paraların mülkiyeti kanıtlanamaz çünkü onlar kolaylıkla değiştirilebilir.
Ancak NFT’ler öyle değil. NFT token’larının her biri kendi karakteristik özelliklerini taşır. Varlıkları değiştirilemez bir şekilde tanımlamak istiyorsak burada ERC-721 standardı devreye giriyor.
Değiştirilemezlik kavramının NFT’ler için önemini zaten tartışmıştık. Şimdi de NFT’lerin karakteristik özelliklerine yakından bakalım: Benzersizlik, nadirlik, bölünemezlik.
Benzersizlik kavramının NFT’ler için önemine yazımızın önceki kısımlarında değindik. Ancak NFT’lerin en karakteristik özelliklerinden biri olan benzersizlik konusunu biraz daha açmamız gerekiyor. Benzersizlik kavramı NFT’leri diğer token’lardan ayıran en önemli özelliklerden biri. Benzersizlik kavramı, NFT token’larının eşsiz bir şekilde yaratıldığını tanımlamak için kullanılır.
Örneğin, popüler NFT projelerinden Decentraland aracılığıyla sanal toprak parçaları satın alabilirsiniz. Decentraland burada her bir arsayı benzersiz bir şekilde tanımlamak için sanal koordinatlardan arazinin özelliklerine, o alanda hangi binaların bulunduğuna kadar birçok eşsiz meta veriyi NFT’ler aracılığıyla depoluyor.
Kıtlık olarak da adlandırabileceğimiz nadirlik, NFT’lerin bu denli popüler olmasındaki en önemli etkenlerden biri. Zira geleneksel ERC-20 token’larının arzı, geliştiriciler tarafından serbestçe oluşturulabilir. 1.000.000 token’lık bir arz üretmek istediğimizi varsayalım. Bunu çok kolay bir şekilde gerçekleştirebiliriz. Peki bunların yetmemesi durumunda daha fazla token üretilebilir mi? Akıllı sözleşme üzerinden toplam arzı arttırarak toplam token sayınızı yükseltebilirsiniz. (Farklı kripto para birimlerinde kullanılan algoritmalar bu olasılığa farklı kurallar koyabilir veya token arttırımını tamamen yasaklayabilir.)
Öte yandan NFT’lerde böyle bir şey mümkün değil. NFT’lerin nadirliği sayesinde, o varlık Blockchain’de yalnızca bir kez tanımlanabilir. Bu da NFT eserlerinin koleksiyonerler tarafından arzu edilen bir varlığa dönüşmesini sağlıyor.
Bir başkası aynı varlığı ikinci bir kez kaydedemez, bu nedenle NFT’ler değerli varlıklar olarak değerlendiriliyor. Başka bir deyişle birileri NFT’lere para harcamak istediği sürece o NFT’ler değerlidir. Decentraland örneğine geri dönecek olursak, insanlar bu oyunda arazilerin sahipliğini NFT token’larıyla kanıtlayabilir ve arazilerini istedikleri gibi satabilir veya takas edebilir.
Son olarak, NFT’leri parçayalara ayıramazsınız. Örneğin, bir tam Bitcoin sahibi olabilirsiniz, bu kadar paranız yoksa Bitcoin’i daha küçük parçalara ayırarak da satın alabilirsiniz. Örneğin 0.5 BTC, 0.1 BTC, 0.01 BTC, 0.001 BTC hatta bir Bitcoin’in yüz milyonda birini yani 1 satoshi satın alabilirsiniz. Ancak NFT’ler bunun için uygun değil.
Bu rehber içeriğimizin daha önceki bölümlerinde belirttiğimiz üzere benzersiz token’ların (NFT) geliştirilebilmesine olanak sağlayan ERC-721 standardı, 24 Ocak 2018’de kullanıma sunuldu. Ethereum sözleşmelerinin buna uyum sağlayabilmesi için gereken işlevler tanımlandı. İşte, gerçek sihir burada gerçekleşiyor, gelin ERC721 meta veri sözleşmesine yakından bakalım:
Tanımlamak istediğimiz NFT için hem isim hem de sembol sağlayabiliriz. Ayrıca, NFT’nin benzersiz özelliklerini tanımlayan bir JSON dosyasına işaret eden bir URL sağlamalıyız. JSON dosyası, NFT’yi daha açık bir şekilde tanımlayabilmek için adına, açıklama ve görüntü URL’si gibi özellikleri eklediğimiz bir tür veri gösterimi biçimidir.
NFT’ler dijital ekonomiler için oldukça elverişli varlıklar olarak ön plana çıkıyor. Örneğin oyun endüstrisi birçok mikro ekonomiye ev sahipliği yapmaktadır. CS: GO, League of Legends veya Fortnite: Battle Royale gibi oyunlar hali hazırda NFT’lerle aynı karakteristik özellikleri içerisinde barındırıyor. Öyle ki bugün tüm bu oyunların takas edilmeye elverişli oyun içi eşyaları (item) bulunuyor. Oyuncular, oyun oynamayı daha keyifli hale getirebilmek adına karakterleri için kaplamalar veya silahları için çıkartmalar gibi oyun içi varlıklara yılda milyonlarca dolar para harcıyor.
Burada oyuncular, oyun deneyimlerini geliştirmek ve güzel bir görünüm elde etmek adına, bu ve bunun gibi oyun içi eşyalarına para ödemeye oldukça istekli. Bununla birlikte oyunlar bu oyun içi öğelerin gerçek sahibi değiller, çoğu zaman söz konusu oyunun geliştiricileri, oyun içi öğelerin fiyatını kontrol edebilir veya belirli bir görünümde fiyatının keskin bir şekilde düşmesine yol açabilecek değişiklikler yapabilir. Bu olay geçmişte CSGO kaplamalarında (skin) gerçekleşti.
Ancak bu ve bunun gibi üçüncü tarafların müdahalelerinden kaçınmak mümkün.
“NFT’ler yani benzersiz varlıklar, oyun sektörü için harika bir kullanım alanı olabilir. Çünkü oyuncular bu dijital varlıkları üçüncü kişilerin müdahalesine maruz kalmaksızın alıp satabilir.
Bu, bir silahın veya avatar görünümünün farklı oyunlarda kullanılabileceği oyun arası ekonomiler yaratma olasılığını bile mümkün kılacaktır.
Ayrıca NFT’ler aracılığıyla kimliğiniz, eviniz veya arabanız bile NFR’lere dönüştürebilir. Bu sayede küresel çapta varlıklarınızın sahipliğini kanıtlayabilirsiniz.
Genel olarak özetlemek gerekirse NFT’ler, şunlar için kullanılabilir:
bu liste daha çok fazla uzatılabilir.
Şimdi NFT’leri kullanan beş popüler projeye yakından bakalım:
Son dönemde birçok proje NFT alanında hizmet vermeye başladığını duyurdu. Benzersiz token (NFT) üzerine faaliyet gösteren en popüler projeleri rehber içeriğimizin bu bölümünde yakından inceleyeceğiz.
“NFT Nedir? Kripto Para Piyasasının En Yeni Trendi Hakkında Bilmeniz Gerekenler” başlıklı bu rehber içeriğimizde NFT alanının ilk temsilcilerinden biri olan CryptoKitties’e yer vermezsek olmazdı. Çünkü CryptoKitties NFT alanının bu kadar kısa sürede ana akımda benimsenmesine katkı sağlayan en özel projelerden biri. CryptoKitties aslında bir oyun ve bu oyunun konsepti, Pokemon Go oyunu ile yakından bağlantılı. CryptoKitties’te her biri benzersiz özelliklerine sahip olan pokemonları toplamak yerine, belirli özelliklerle birlikte gelen dijital kripto kedileri toplayabilirsiniz. Breed Kitties aracılığıyla, yeni kediler oluşturabilirsiniz ve bu sayede yeni özellikleri keşfedebilirsiniz.
İnceleyeceğimiz ikinci proje de tıpkı CryptoKitties gibi kripto para topluluğunun yakından tanıdığı bir proje. Decentraland, kullanıcıların sanal bir kara parçalarının sahibi olabileceğiniz sanal gerçeklik dünyası olarak kısaca özetlenebilir. Decentraland, toprak parçanızı daha da geliştirmenize veya bunun üzerine bir şeyler inşa etmenize olanak sağlar. Bu detayların tümü NFT’nizin meta verilerinde saklanır. En önemlisi, oyun, sanal arazilerin oyuncular arasında alınıp satılmasına imkan tanıyor. Böylece Decentraland oyununda büyük sanal topluluklar yaratabilirsiniz.
Yu-gi-oh gibi kart oyunlarını oynamayı seviyorsanız Gods Unchained tam size göre. Geleneksel kart oyunlarında koleksiyonları tamamlamak çok da kolay bir iş değildi. Bazı koleksiyonerler, eksik kartlarını bulabilmek adına eBay gibi pazar yerlerinde eksik parçalarını arıyordu. Ancak o günlerde parçaları bulmak da kolay değildi zira bazı belirsizlikler koleksiyonerlerin başını ağırtmaya yetiyordu, işte o belirsizliklerden bazıları:
Gods Unchained kart oyunlarını NFT alanına taşıdı. Bu nedenle, artık yukarıda bahsettiğimiz sorunlardan endişelenmenize artık gerek yok. Gods Unchained oyununda kartların mülkiyeti dijital olarak kişiler arasında transfer edilebilir. Ayrıca her bir kartın gerçekliğini doğrulayabilirsiniz. Gods Unchained oyununda basit bir işlem aracılığıyla kartların mülkiyetini çok kısa bir süre içerisinde değiştirebilirsiniz.
NBA Top Shots şüphesiz NFT sektörünün bu yıl yaşadığı patlamanın arkasındaki önde gelen platformlardan biri. Flow Blockchain ağında geliştirilen NBA Top Shots platformu kısa sürede 100 binlerce kullanıcıya ulaştı.
NBA Top Shots, dünyanın en popüler basketbol ligi NBA’deki farklı anların NFT olarak yayınlandığı bir platform olarak karşımıza çıkıyor. NBA Top Shots’ta NFT’ler, nadirliğine göre değerlendiriliyor.
Örneğin, bazı anlar sadece birkaç NFT’lik arza, bazıları ise binlerce hatta on binlerce arza sahip. Bu nedenle, NBA Top Shots kartları nadirliğine göre yatırımcıların onlara biçtiği değerden alınıp satılıyor.
Şu anda hala açık betada olan NBA Top Shots platformu, çok kısa sürede 100 binlerce oyuncuya ulaştı ve hala 100 binlercesi bekleme sırasında platforma dahil olmayı bekliyor.
En önemli NFT platformlarından biri de OpenSea. Bu platform aracılığıyla kullanıcılar geliştirdikleri NFT’leri açık arttırmaya çıkarabilir. OpenSea, alım satım işlemlerinin akıllı bir sözleşmede gerçekleştiği merkezi olmayan bir pazar işlevi görür. OpenSea, CryptoKitties, SuperRare Art, Gods Unchained kartları ve hatta Ethereum (ETH) alan adları da dahil olmak üzere 200’den fazla NFT tipini alıp satmanıza olanak sağlar.
Artık NFT’lerin ne olduğunun farkındasın ve artık bir NFT sahibi olmaya hazırsın. Öncelikle, NFT alanında yaşanan patlama ile birlikte birçok pazar yeri geliştirildi. En popüler NFT pazar yerlerinden biri de OpenSea. Rehber içeriğimizin bu bölümünde OpenSea üzerinden nasıl NFT satın alabileceğinizi tüm detaylarıyla anlatacağız. Öncelikle OpenSea platformuna kayıt olabilmek için bir Ethereum cüzdanına ihtiyacınız var. Bu cüzdanın Metamask gibi ERC-721 standardını destekleyen bir Ethereum cüzdanı olması gerekiyor.
Yukarıdaki görselde platformun arama sayfasının nasıl göründüğüne göz atabilirsiniz. Sağ tarafta NFT eserleri yer alırken sağ tarafta da filtreleme özelliklerini kullanabileceğiniz bir kısım yer alıyor. Filtreleme yaparak bu sayede çeşitli koleksiyonlara ulaşabilirsiniz.
Bu sayfa üzerindeki her NFT eserinin altında açık arttırmanın tamamlanmasına ne kadar süre kaldığı görüntülenebilir. Örnek vermek açısından bir NFT’ye tıkladığınızda aşağıdaki şekilde bir sayfayla karşılaşacaksınız.
NFT’ye tıkladığınızda o eserin satın alma sayfasına yönlendirilirsiniz. Bu sayfa üzerinde ihtiyacınız olan her bilgiye ulaşabilirsiniz. NFT’nin geliştirildiği tarih, önceki sahipleri, alınıp satıldığı fiyatlar, açık arttırmada verilen teklifler gibi.
Bir NFT’yi beğenmeniz ve satın almak istemeniz durumunda ise karşınızda iki seçenek var. İlk olarak, NFT’yi doğrudan satın alma bedelini ödeyerek satın alabilirsiniz. İkinci seçenek ise açık arttırmaya katılmak ve kazanan teklifi vermek. Açık artırmaya katılmak istiyorsanız, sayfanın altındaki “Make Offer” butonuna tıklayın. Teklifiniz kabul edilirse, hesabınızdan verdiğiniz teklif tutarındaki ETH, satıcının cüzdanına NFT ise sizin cüzdanınıza aktarılır.
Peki NFT’ler nasıl kısa sürede büyük bir popülariteye ulaştı ve insanlar neden onların bu kadar değerli olduklarını düşünüyor. Öncelikle NFT’lerin değeri, insanların onlara biçtikleri değerle alakalı ve bu tamamen öznel. Yani bir eser sizin için hiçbir değer ifade etmezken başka biri için milyonlarca dolar değerinde olabilir. Öte yandan geleneksel sanat eserlerine kıyasla NFT’lerin sahipliği Blockchain teknolojisiyle kanıtlanabilir.
NFT’nin değeri, en çok tartışılan konulardan biri. Herhangi bir sanat eserinde olduğu gibi, NFT’lerin değeri de insanların o eser için ne kadar para ödemeye istekli olduğuna bağlı. Zira biçilen değer, eserin kendisine özgü değil, insanların ona ne kadar para ödemek istediğiyle ilgili.
Bazı NFT’lerin kesinlikle değer patlaması yaşadığını söylemek mümkün. Örneğin Beeple’ın “Everydays: the First 5000 Days” adlı eseri yaklaşık 69 milyon dolara satıldı.
Sonuç olarak, NFT’ler hem dijital hem de fiziksel öğelerin sahipliğinin ve orijinalliğinin kanıtlanması için oldukça önemli ve bu nedenle çok kısa sürede büyük bir popülariteye ulaştı. NFT’lerin popülaritesinin önümüzdeki dönemde de artarak devam etmesi bekleniyor.
Tüm bunların ötesinde NFT’ler, kullanıcıların eserlerinin sahipliğini güvenli bir şekilde başkalarına devretmesine olanak sağlıyor ve bu sayede dolandırıcılığı ortadan kaldırıyor.
