Yazar:
ICO, geleneksel finans sistemindeki halka arzın (IPO) kripto para sektöründeki karşılığıdır. Kripto para sektöründe şirketler yeni bir blockchain uygulaması ya da hizmeti geliştirmek için fon toplamak istediğinde ICO başlatabilir. Yatırımcılar bu ICO’ya katılarak şirketin çıkardığı yeni kripto para birimini satın alabilirler.
Bu token’lar, şirketin sunduğu ürün ya da hizmetle ilgili bir işlev görebilir ya da projede bir payı temsil edebilir.
Pek çok durumda ICO’lar birer menkul kıymet arzı niteliğindedir ve yasal olarak kaydedilmesi gerekir. Ancak bazı durumlarda bu zorunluluk geçerli olmayabilir. Örneğin, ABD’de Reg D Kural 504 kapsamında, şirketler 12 ay içinde 10 milyon dolara kadar menkul kıymet satışı gerçekleştirebilir. Yeter ki satıştan sonra SEC’e Form D bildiriminde bulunsunlar. Şirketin bu bildirimi yapıp yapmadığını EDGAR veri tabanından kontrol edebilirsiniz.
Özet:
- ICO’lar, genellikle kripto para temelli ürün veya hizmetlere fon sağlamak için kullanılır.
- Halka arzlara (IPO) benzer yapıdadırlar; ancak ICO token’ları yazılım hizmetlerinde de kullanılabilir.
- Bazı ICO’lar yatırımcılara yüksek kazanç sağladı, ancak dolandırıcılık vakaları da yaygındır.
- Çoğu ICO, yasal olarak menkul kıymet kabul edilir ve kayda tabiidir.
ICO Nasıl Çalışır?
Bir proje ICO başlatmak istediğinde ilk olarak token yapısını belirler. Yaygın ICO türleri şunlardır:
- Sabit arz – Sabit fiyat: Belirli sayıda token sabit bir fiyattan satılır.
- Sabit arz – Değişken fiyat: Token sayısı sabit kalır, ancak fiyat toplanan fon miktarına göre belirlenir.
- Değişken arz – Sabit fiyat: Toplanan fon miktarına göre token arzı belirlenir.
White Paper (Teknik Doküman)
Projeler ICO sürecinde bir white paper (beyaz kitap) yayımlar. Bu döküman, yatırımcılara şu bilgileri sunar:
- Projenin amacı
- Hangi ihtiyaca çözüm sunacağı
- Toplam fon ihtiyacı
- Kurucuların elinde tutacağı token miktarı
- Kabul edilen para birimleri (fiat veya kripto)
- Kampanya süresi
Yatırımcılar bu token’ları genellikle Bitcoin veya Ethereum gibi kripto paralarla satın alır. Bu token’lar, IPO’daki hisselere benzetilebilir.
Toplanan Fonlar Ne Olur?
Eğer ICO sırasında hedeflenen minimum miktar toplanamazsa, genellikle fonlar yatırımcılara iade edilir ve ICO başarısız sayılır. Hedeflenen miktar karşılandığında ise proje bu fonları geliştirme süreci için kullanır.
ICO’yu Kim Başlatabilir?
Herkes bir ICO başlatabilir. Ancak ABD ve diğer gelişmiş ülkelerde düzenleyici kurumlar ICO’ları yakından izler. Bu nedenle bazı kötü niyetli kişiler sahte belgelerle yatırımcıları kandırmaya çalışabilir.
Dolandırıcılık riski yüksek olduğundan, ICO başlatmak isteyenlerin projesinin gerçekten ICO’ya ihtiyaç duyup duymadığını iyi değerlendirmesi gerekir.
ICO’ya Yatırım Yaparken Nelere Dikkat Edilmeli?
- ICO’yu yürüten ekip gerçekten var mı ve geçmişi doğrulanabilir mi?
- White paper açık ve anlaşılır mı?
- Proje şeffaf mı ve sosyal medya kanalları aktif mi?
- Fonlar çoklu imza gerektiren bir “escrow cüzdede” mi tutuluyor?
- ICO için başka kripto paralara ihtiyaç var mı?
ICO Dolandırıcılıkları ve Ünlü Vakalar
Bazı ünlüler sosyal medyada ICO’ları tanıttı ancak SEC uyardı: Ücretli tanıtımların açıkça belirtilmesi gerekiyor.
Floyd Mayweather ve DJ Khaled, 2017’de 30 milyon dolarlık Centra Tech ICO’sunu tanıttı. Sonuç: Proje dolandırıcılık çıktı, cezalar verildi, kurucular suçlu bulundu.
ICO ile IPO Arasındaki Fark
IPO’lar yasal süreçlerden geçer; yol haritası, yatırım broşürleri ve pazarlama faaliyetleri içerir. ICO’larda ise bu yapı gevşektir ve birçok ülke hâlâ regülasyon konusunda belirsizlik yaşamaktadır. ABD’de SEC, bir ICO’yu “yatırım sözleşmesi” olarak değerlendirmek için Howey Testi uygular.
ICO Örnekleri
- Ethereum (2014): 42 günde 18 milyon dolar topladı.
- Dragon Coin (2018): 1 ayda 320 milyon dolar topladı.
- EOS (2018): 1 yıl süren ICO’da 4 milyar dolar fon topladı.
Öte yandan, Munchee adlı bir girişim 2017’de SEC tarafından durdurularak yatırımcılara geri ödeme yapmak zorunda kaldı.
Sonuç: ICO’lar Kârlı mı Riskli mi?
ICO’lar, yeni projelere yatırım yapmak isteyenler için fırsatlar sunar. Ancak dolandırıcılık vakaları sık yaşandığından yatırımcılar son derece dikkatli olmalıdır.
Yatırım yapmadan önce:
- Projeyi, ekibini ve belgelerini inceleyin.
- Token’ın blockchain üzerindeki işlevini öğrenin.
- Projenin sosyal medya varlığını ve topluluğunu kontrol edin.
