DeSci, kripto para ve blockchain sektörünün yeni uygulama alanlarından biri. 2024 itibarıyla bu alanda faaliyet gösteren birçok proje bulunuyor.
Peki DeSci ne demek? Blockchain teknolojisi bu alanda nasıl kullanılıyor? Hangi projeler DeSci projesi?
Tüm soruların cevabını bu yazıda bulabilirsiniz.
DeSci Nedir?
DeSci, İngilizce’de merkeziyetsiz bilim anlamına gelen “decentralized science”ın kısaltmasıdır.
Merkeziyetsiz bilim; blockchain, kripto paralar, NFT’ler ve DAO’ların bilimsel çalışmalar ve araştırmalarda uygulanmasını ifade eder.
Söz konusu merkeziyetsiz teknolojiler ve ilgili unsurları, DeSci projelerinde bilimsel araştırmaları finanse etmek, araştırma ve çalışmalarda iş birliği sağlamak ve bilimsel alanda faaliyet gösteren oluşumların işlerini zincir üstüne taşımak için kullanılır. Böylece bilimsel araştırma verileri de bilimin doğasına uygun olarak açık erişim ile sunulur.
Sektörün önde gelen DeSci projelerine göz atalım.
Önde Gelen DeSci Projeleri
- Hippocrat (HPO): Eski adı Humanscape (HUM) olan bu proje, blockchain tabanlı merkeziyetsiz bir hasta ağıdır. Proje, hastaların bilgi ve fikir paylaşımı yaparak birbirlerine destek olabilecekleri, topluluk faaliyetlerine ev sahipliği yapan bir ortam sunuyor. Kullanılan verilerden mali kazanç elde edilmesi durumunda, bu kazanç veri üretim ve işleme sürecine dahil olan herkes ile paylaşılıyor.
- OriginTrail (TRAC): OriginTrail, yapay zeka (AI) modellerinin kullanabileceği blockchain tabanlı bir bilgi altyapısıdır. Bu altyapı Walmart, Parity, Polkadot ve Oracle gibi dünyanın önde gelen kuruluşları tarafından kendi iş modellerini geliştirmek için kullanılır.
- VitaDAO (VITA): VitaDAO, insan ömrünü uzatma ve daha sağlıklı hale getirme misyonuyla kurulmuş bir merkeziyetsiz otonom organizasyondur (DAO). İlaç ve tedavi geliştirenlerin ihtiyaç duydukları finansmana, araştırma sonuçlarına ve verilere ulaşabilmelerine aracılık eder.
- ResearchCoin (RSC): Bir diğer DeSci projesi olan ResearchCoin, kullanıcıların bilimsel tartışmalara katılabildiği ve akademik bilgi üretebildiği bir ekosistemdir. Tartışmalara katılan ve bilgi sağlayanlar RSC ile ödüllendirilir. Kazanılan RSC miktarı, topluluğun bilgiyi ne kadar faydalı bulduğuna göre değişiklik gösterir.
- Dynex (DNX): Dynex, hem bir DeSci hem de DePIN projesidir, yani gerçek hayata taşınan bir altyapısı bulunur. Dynex, nöromorfik hesaplamaların yapılabileceği bir platform sunar. İşlem hızı kimi durumlar kuantum hesaplamayı dahi geçer. Sunduğu üst düzey işlem gücü önde gelen şirketler, akıllı şehirler, farmakoloji şirketleri ve hatta devletler tarafından kullanılır.