Bu yazımızda, her 3 aylık dönemde gerçekleşen otomatik BNB token yakımının ne olduğuna, şu ana kadar ne kadar BNB yakıldığına ve sürecin sonunda ne kadar BNB’nin dolaşımda kalacağına yakından bakacağız.
Birçok proje, token ekonomilerinde (tokenomic) yatırımcılar için cezbedici deflasyonist bir mekanizma sunuyor. Birçok proje bunu token yakımları ile gerçekleştiriyor. Lider kripto para borsası Binance’in yönetişim token’ı BNB de bu projelerden biri. 2017 yılında piyasa sürülmesinden bu yana 5 yıldır token yakımı gerçekleştiren BNB’deki bu sürece yakından bakacağız.
Projenin whitepaper’ında belirtildiği üzere BNB’nin toplam arzının %50 oranında azaltılması hedefi kapsamında Binance, milyarlarca dolar değerinde BNB’yi bugüne kadar dolaşımdan çıkardı. Bu yazıda token yakma sürecin nasıl gerçekleştiğine, şimdiye kadar ne kadar BNB yakıldığına, bir sonraki token yakımının ne zaman gerçekleşeceğine ve benzer konulara değineceğiz.
Bir kripto para biriminin yakılması en basit tabirle dolaşımdan çıkarılması olarak ifade edilebilir. Bu token’lar özel olarak belirlenmiş yakım adreslerine gönderilerek dolaşımdan çıkarılır.
Geleneksel finansta, token yakma tabirine en yakın şey, bir şirketin dolaşımdaki arzı azaltmak ve esasen ödenmemiş hisse senedinin değerini artırmak amacıyla kendi hisse senedini piyasadan geri satın almasıdır. Bununla birlikte temel fark, geleneksel finansta hisse senedinin varlığı ve şirketin mülkiyeti korunurken, yakılan token’lar ise tamamen yok edilir, hiçkimse bu token’lara bir daha asla erişemez.
Yakma mekanizmalarını tanıtan bazı önemli projeler arasında Shiba Inu (bu yıl Nisan ayında uygulandı), Ethereum (2021 yılından itibaren EIP-1559 ile başladı) ve çoklu algoritmik stabil kripto para birimleri yer alıyor.
BNB, dünyanın en büyük kripto borsasının yerel kripto para birimidir ve Binance’in tüm ekosisteminde kullanılan başlıca token’dır. Buna BNB Beacon Chain (önceden Binance Chain olarak biliniyordu) ve BNB Smart Chain (eski adıyla Binance Smart Chain) de dahil.
2017 yılında Binance borsası ile birlikte piyasa sürülen BNB, kendi altyapısına geçmeden önce 2 yıl boyunca Ethereum altyapısına bir ERC-20 token’ı olarak çalıştı. 200 milyon BNB’lik arzı ile piyasa sürülen BNB’nin bu arzının asla arttırılamayacağı belirtiliyor.
Teknik inceleme, başlangıçta “200 milyon BNB’lik katı bir sınır” olduğunu ve bu sayının “asla artırılmayacağını” ifade ediyor. Binance, BNB’nin teknik dökümanında token yakma mekanizmasının temellerini şu şekilde sıralıyor:
Her üç ayda bir, BNB’yi geri alımı için kârımızın %20’sini kullanacağız ve tüm BNB arzının %50’si yok olana kadar yakıma devam edeceğiz. Tüm geri alım işlemleri blok zincirinde duyurulacaktır. Sonunda 100 milyon BNB’yi yok edeceğiz ve geriye 100 milyon BNB bırakacağız.”
Binance’in piyasaya sürülmesinden sonra ekip, BNB ticaret hacmine ve Binance’in bundan elde ettiği ücretlere dayalı olarak orijinal üç aylık token yakım mekanizmasını tanıttı. Sürecin yeterli şeffaflık ve öngörülebilirlikten yoksun olduğunu savunan şirket, bunu üç ayda bir otomatik yakım mekanizmasına geçiş yaptı.
2021 yılının Aralık ayında geçilen yeni otomatik mekanizma ile birlikte yeni yöntem, BNB fiyatına ve bu çeyrekte BNB zincirinde oluşturulan blok sayısına göre token’ın ne kadarının yakılması gerektiğini belirlemek için zincir üstü otomatik hesaplamalar yapıyor. Esasen, BNB’nin fiyatı düşerse, arz-talep dinamikleri içinde kalmak için yakılan token miktarı artacaktır.
Binance, üç aylık otomatik yakmanın “BNB kullanımı yoluyla Binance’in merkezi borsasında elde edilen gelirlerden bağımsız olarak hem nesnel hem de doğrulanabilir” olduğunu vaat ediyor.
100 milyon adet BNB token yakma ve geriye 100 milyon adet BNB bırakmak için hedef koyma fikri hala değişmedi. Ancak Binance, token yakımına uyum sağlamak için bir dizi değişiklik uygulamak zorunda kaldı. Daha spesifik olarak şirket, BNB’nin yakma sürecini hızlandıran yeni süreçleri özetledi.
2021 yılının Kasım ayında uygulamaya konulan Binance Evolution Proposal (BEP) 95, BNB Chain’e gerçek zamanlı bir yakma mekanizması eklendi. Bu, akıllı sözleşme aracılığıyla, doğrulayıcılar tarafından her bloktan toplanan (ortalama olarak her 3 saniyede bir üretilen) gas ücretlerinin bir kısmını otomatik olarak yakılmasına olanak tanıyor.
Bu, BNB zincirini ne kadar çok kişi kullanırsa, o kadar çok BNB yakılacağı anlamına gelir. Binance’in yaktığı BNB sayısını takip eden bir Twitter hesabı, 2022 yılının Temmuz ayı sonu itibariyle 106.000’den fazla BNB’nin bu mekanizma ile dolaşımdan kaldırıldığını ve günlük ortalama yaklaşık 285 BNB’nin dolaşımdan kaldırıldığını gösteriyor.
Bununla birlikte BNB Chain’e ağına bağlı olduğu için BEP-95 yakma mekanizmasının 100 milyon BNB’lik sınıra ulaşıldıktan sonra bile devam edeceğini belirtelim.
2017 yılında 200 milyon toplam arz ile piyasa sürülen Binance’in nihai hedefi BNB’nin toplam arzını %50 azaltmak.
Şu ana kadar 106.000 BNB’yi dolaşımdan çıkaran günlük yakma mekanizmasının yanı sıra, şirketin yılın her çeyreğinde elde ettiği kârların bir kısmı ile BNB satın alarak BNB arzını azaltmaya devam ediyor. Binance bugüne kadar 20 planlı üç aylık otomatik yakım işlemi gerçekleştirdi.
Yılın her çeyreğinde gerçekleşen otomatik BNB yakımlarının en sonuncusu 2022 yılının ilk ikinci çeyreğinde gerçekleştirildi. 2022 yılının Temmuz ayında toplamda 1.959.595,29 BNB yakıldı. Yakma işleminin gerçekleştiği 13 Temmuz’daki anlık fiyata göre yakılan BNB’lerin toplam tutarı 444 milyon dolara eşitti.
Bu satırları yazarken, yakılan toplam BNB sayısı 39 milyonun biraz altında (bugünkü fiyatlarla 9,3 milyar dolara eşdeğer), yani dolaşımdaki arz hala 161 milyonun kuzeyinde. Bir sonraki yakma olayı 3. çeyreğin sonundan sonra olacak ve şimdiye kadar tahminler iki milyondan fazla BNB’nin kaldırılacağını gösteriyor.
