Yazar:
Arbitrum, son günlerde Arbitrum DAO’nun aldığı karar ile gündeme geldi. Tornado Cash geliştiricilerinin mahkeme masraflarını ödeme teklifini geçiren DAO, kısa süre sonra bu kararı iptal etti.
Peki Arbitrum (ARB) nedir? Ethereum için neden önemli? Optimistic rollup nedir? ARB ne işe yarıyor?
Soruların cevabını bu yazıda bulabilirsiniz.
Arbitrum (ARB) Nedir?
Arbitrum, Ethereum tabanlı bir layer-2, yani katman 2 çözümüdür. Protokolün ana amacı akıllı sözleşmelerde ölçeklenme sağlamaktır.
En popüler blockchain ağlarından biri olan Ethereum, doğal olarak epey işlek bir ağ. Bu nedenle blockchain’de dönem dönem işlem yoğunluğu yaşanabiliyor ve dolayısıyla ücretler fırlayabiliyor.
Ethereum, ayrıca en popüler DeFi platformu konumunda ve çok sayıda akıllı sözleşmeye ev sahipliği yapıyor. Ağ yoğunluğu, akıllı sözleşmelerin düzgün çalışmasını da engelliyor.
Arbitrum, bu sorunu çözmek üzere geliştirildi. Arbitrum, akıllı sözleşme işlemlerini ilk katman (layer-1) olan Ethereum mainnet’inden dışarı taşıyor, kendi zincirinde gerçekleştiriyor ve yeniden Ethereum mainnet’e kaydediyor. Böylece Ethereum ana ağındaki yük azalırken işlem hızı artıyor, masraflar ise düşüyor.
Optimistic Rollup Nedir?
Arbitrum, “işlem çıktısını artırmak ve işlem yapma masrafını düşürmek” olarak tanımalanabilecek ölçeklenebilirliği rollup teknolojisi ile sağlıyor.
Rollup, ana zincir dışına taşınan işlemlerin, gerçekleştirildikten sonra kümelenme sürecini ifade ediyor. Kümelenen işlemler mainnet’e tek bir işlem olarak değil, kümelenen haliyle kaydediliyor.
Optimistic ise bir rollup çeşidi. Blok oluşturmak için kullanılan alanı azaltmaya odaklanıyor. Arbitrum üzerinde gerçekleştirilen işlemlerin “yalnızca gerekli verileri” Ethereum mainnet’e kaydediliyor.
ARB Nedir?
ARB, Arbitrum protokolünün yönetişim token’ıdır. ERC-20 token standardında geliştirilmiştir.
ARB, sahiplerine Arbitrum’un idaresinden sorumlu Arbitrum DAO’ya katılım hakkı veriyor. DAO’daki protokol güncellemeleri ve fon dağılımı değişiklikleri gibi tekliflerde oy kullanabiliyorlar.
Arbitrum ekosisteminin hazine cüzdanı 12 kişilik bir Güvenlik Konseyi tarafından yönetiliyor. ARB sahipleri bu konseyin üyelerini de seçiyorlar.
ARB; Binance, OKX, Gate, KuCoin ve Kraken gibi önde gelen merkezi borsaların çoğunda listeleniyor. Kripto para, Uniswap gibi merkeziyetsiz borsalarda (DEX) da mevcut. Dolayısıyla ARB, bir yatırım aracı olarak da kullanılıyor.
Kripto para, 2023’ün mart ayında gerçekleştirilen airdrop ile piyasaya sürüldü ve neredeyse bir yıldır piyasada. Toplam arzı 10 milyar olarak belirlenen ARB’lerin Mart 2024 itibarıyla 1,275 milyarı dolaşımda.
Arbitrum, düzenli bir kilit açılım programı izleyerek, önceden belirlenen tarihlerde önceden belirlenen miktarda kripto paranın kilidini açıyor. Bir sonraki kilit açılım etkinliği 16 Mart’ta gerçekleştirilecek. Toplamda 1,1 milyar ARB’nin kilidi açılacak. Bu miktar, dolaşımda olan mevcut arzın yüzde 75’ten fazlasına denk geliyor.
