Bazıları Aptos’u “Solana Katili” olarak konumlandırıyor. Daha derine inelim ve en yeni katman 1 protokolü hakkında bilinmesi gerekenleri birlikte öğrenelim.
2022 yılında Ethereum, Solana, BNB Smart Chain, Avalanche ve diğer birçok birinci katman protokolleri hakkında çokça konuşuldu, yazıldı, çizildi.
Benzersiz token’ların (NFT’ler) astronomik yükselişi, birçok blockchain ağının, ana akımda benimsemeleri sonucu maruz kaldıkları yükü kaldıramadığını ortaya çıkardı.
Ethereum, Proof-of-Stake’e geçmeden önce (The Merge), ağ çoğu zaman ölçeklenebilirlik sorunları yaşadı ve işlem ücretleri hayal edilemeyecek kadar yüksekti. Aslında bu, Ethereum üzerinde birden fazla DeFi girişimine katılabilenlerin yalnızca balinalar olduğu fikrini uyandırdı.
Solana’nın da sorunları vardı. Saniyede binlerce işlemi (TPS) işleyebilen yüksek verimli bir zincir olarak tanıtılmasına rağmen, ağ tamamen kullanılamaz duruma geldiği birden fazla kesinti yaşadı.
Şimdi ise sahnede yeni bir çocuk daha var: Aptos Blockchain. Birçok kişi tarafından “Solana Katili” olarak adlandırılan Aptos, üç yılı aşkın bir süredir geliştirilmekte olan ve ana ağını yeni başlatan “ölçeklenebilir, güvenli, güvenilir ve yükseltilebilir” bir ağ olarak tanıtıldı.
Aptos Blockchain’in tüm ayrıntıları ve tüm teknik detaylar Aptos Whitepaper’ı üzerinden erişilebilir.
Resmi web sitesine göre, Aptos Blockchain “temel ilkeler olarak ölçeklenebilirlik, güvenlik, güvenilirlik ve yükseltilebilirlik ile tasarlandı” ve 350’den fazla geliştiriciden oluşan bir ekip tarafından geliştirildi.
Bu rehber içerikte Aptos’a dair birkaç temel bileşen üzerinde duracağız:
Aptos, defterin durumunu temsil etmek için Move’un nesne modelini kullanır. Move, yeni bir akıllı sözleşme programlama dilidir ve ana odak noktası hem güvenlik hem de esnekliktir. Durum işlemlerinin kurallarını kodlamak için Move modüllerini kullanır.
Kullanıcılar, yeni modüller yayınlayabilen, mevcut olanları yükseltebilen, bu modül içinde tanımlanan belirli giriş işlevlerini yürütebilen veya çeşitli modüllerin genel arayüzleriyle etkileşime girebilen komut dosyaları içeren işlemler gönderir.
Ekosistemde ayrıca bir derleyici, bir sanal makine (VM) ve geliştiricilerin kullanabileceği diğer araçlar bulunur.
İşte geliştiricilerin Aptos ekosistemiyle nasıl etkileşime geçebileceğinin bir dökümü.
Move programlama dili, kaynak kıtlığının yanı sıra koruma ve erişim kontrolüne güçlü bir vurgu yapmak için tasarlanmıştır. Güvenilmeyen kod olduğunda bile, tür ve bellek güvenliğini garanti eden doğrulanmış bir bayt kodundan yararlanır. Öte yandan, daha güvenilir kod yazmaya yardımcı olmak için geliştiricilerin Move Prover’a erişimi vardır. Bu, bir programın önceden belirlenmiş bir spesifikasyona göre işlevsel doğruluğunu doğrulama yeteneğine sahip resmi bir doğrulayıcıdır.
Whitepaper’a göre, Aptos’un arkasındaki ekip, daha geniş bir Web3 kullanım senaryosu yelpazesini desteklemek için Move programlama dilini daha da geliştirdi.
Aptos Blockchain, defter durumunu tüm hesapların durumu olarak tanımlamıştır. Ağın gerçekleştirdiği işlem sayısına karşılık gelen imzasız bir 64 bit tam sayı ile sürümlendirilir.
Herkes bir işlem göndermekte ve dolayısıyla defter durumunu değiştirmekte özgürdür. Yürütme üzerine, işlem çıktısı oluşturulur ve defter durumunu manipüle etmek için sıfır (veya daha fazla) işlem içerir. Bunlara yazma kümeleri denir ve sonuç olaylarının bir vektörünü, tüketilen gas miktarını ve yürütülen işlem durumunu temsil eder.
İşlemlerin kendileri aşağıdaki bilgileri sağlar:
Ayrıca Move’un veri modelinin hem modüllerin hem de verilerin yerel olarak global adreslenmesini desteklediğini belirtmekte fayda var. Verilerinde ve hesaplarında çakışma olmayan işlemler paralel olarak da gerçekleştirilebilir.
Bir Move modülü, yapıları ve prosedürleri bildiren Move bayt koduna sahiptir. Yapılar yalnızca veri türleridir.
Modülün bildirildiği hesabın adresi ile tanımlanır ve bir modül adı ile birlikte gelir. Modül, belirli bir hesap içinde benzersiz bir şekilde adlandırılmalıdır ve her hesap, herhangi bir adla birden fazla modül bildiremez.
Tüm modüller aynı adreste bulunan paketler halinde gruplandırılmıştır. Bu adresin sahibi daha sonra paketi blockchain ağında bir bütün olarak yayınlar ve paketin bayt kodunu ve meta verilerini içerir. Söz konusu meta veriler, paketin yükseltilip yükseltilemeyeceğini veya değiştirilemez olup olmadığını tanımlayabilir. Yükseltilebilir paketler için, yükseltmeye izin vermeden önce ek uyumluluk kontrolleri gerçekleştirilir.
Yeni işlevler ve kaynaklar eklenebilse de, giriş noktası işlevlerinin değiştirilemeyeceğini ve kaynakların bellekte saklanamayacağının da altını çizelim.
Düzenli olarak yükseltilebilir bir modül paketi olarak tanımlanan Aptos çerçevesi aşağıdaki grafikte temsil edilmektedir:
Aptos whitepaper’ına göre protokol ilk olarak tek bir defter halinde başlatıldı. Ancak Aptos zaman içerisinde, ölçeklendirmek için biraz benzersiz bir yatay yaklaşım benimsemeyi planlıyor.
Bunu başarmak için protokol, her birinin bir konsept olarak homojen bir API ve parçalama (sharding) sunacağı birden çok parçalı defter durumu uygulayacaktır.
Veriler, homojen bir köprü kullanılarak shard’lar arasında aktarılabilir ve hem kullanıcılar hem de geliştiriciler, kendi ihtiyaçlarına bağlı olarak kendi parçalama şemalarını seçebilmelidir.
Aptos ağı, doğrulayıcıların işlem doğrulamasına katılmak için gerekli minimum miktarda stake edilmiş Aptos token’ına sahip olması gereken bir Proof-of-Stake (PoS) konsensüs algoritması üzerinde çalışıyor. AptosBFT ise protokolün BFT konsensüs algoritmasıdır ve HotStuff’a dayanmaktadır. BFT, Bizans Hata Toleransı anlamına geliyor.
Doğrulayıcılar, ödüllerin kendileri ve pay sahipleri arasındaki dağılımına sırasıyla karar verebilirler. Öte yandan, bahisçiler, token’larını nereye koyacakları ve önceden kararlaştırılan bir ödül bölüşümü düzenleyecekleri herhangi bir sayıda doğrulayıcı seçebilirler. Ödüller, ilgili zincir üzerinde Hareket modülü aracılığıyla her dönemin sonunda alınır.
Aptos ekosistemine güç veren token “APT” olarak adlandırılıyor.
Aptos (APT), Facebook’un (Meta) yıllar önce duyurduğu ancak sonrasında rafa kaldırdığı kripto para projesi Libra’nın (Diem) küllerinden doğmuş versiyonu.
Eski Facebook çalışanları tarafından geliştirilen Aptos, güvenlik, ölçeklenebilirlik ve yükseltilebilirlik için tasarlanmış bir Bizans Hata Toleranslı (BFT) Proof-of-Stake (PoS) destekli bir blockchain ağı. Aptos, güvenlik ve esnekliğe vurgu yapılarak oluşturulan Move akıllı sözleşme dilini kullanıyor.
Solana killer olarak adlandırılan Aptos, yüksek verimlilik ve ölçeklenebilirlik için geliştirildi. Paralel işlem işleme, yatay verim ölçeklenebilirliği için parçalama (sharding), gelişmiş durum senkronizasyonu ve modüler tasarımdan yararlanır. Aptos, Web 3 ve Merkezi Olmayan Uygulamaların (dApps) önünü açmak için blockchain teknolojisini kullanarak Web 2’yi merkezi olmayan bir şekilde destekleyen bulut altyapısını çoğaltmak için tasarlanmıştır.
Meta’nın (Facebook) blockchain projesi Diem’in geliştiricileri tarafından yaratılan Aptos, Solana katili olarak adlandırılıyor. Aptos’un (APT) yatırımcıları arasında Sam Bankman Fried’in FTX, Andreeson Horowitz ve Multicoin Capital gibi önde gelen isimler yer alıyor. Aptos blockchain’i, güvenli, hızlı, güvenilir ve yükseltilebilir Web 3 altyapısı için tasarlanmıştır.
Aptos, temel ilkeleri olarak ölçeklenebilirlik, güvenlik, güvenilirlik ve yükseltilebilirliğe odaklanan bir katman-1 blok zinciridir. Son üç yıl boyunca 350’den fazla geliştiriciden oluşan bir ekip tarafından inşa edilen bu proje, fikir birliği mekanizmaları, akıllı sözleşme tasarımı, sistem güvenliği, performans ve merkeziyetsizlik için yeni fikirlerle katman-1 alanını yeniden canlandırmayı amaçlıyor. Vizyonu, ana akım benimsemeyi web 3’e getiren ve gerçek dünyadaki kullanıcı sorunlarını çözmek için bir DApp ekosistemini güçlendiren bir blok zinciridir.
Aptos ekibi daha önce, 2020’nin başlarında bir düzineden fazla node operatörüne dağıtılan Diem blockchain’ini oluşturmuştu. Blockchain sektöründe birkaç yıllık deneyime sahip eski Meta çalışanları Mo Shaikh ve Avery Ching tarafından kuruldu.
Her ikisi de daha önce Meta’nın (eski adıyla: Facebook) blok zinciri projesi Libra’da çalıştı ve daha sonra tamamen Diem olarak yeniden adlandırıldı.
Aptos, Web3’ün kaynak taleplerini ve gerçek dünya sorunlarını çözen merkezsiz uygulamalardan oluşan bir ekosistemi karşılayan topluluk odaklı bir blockchain’dir.
Ayrıca Aptos, Ethereum, Solana, Flow ve Tron gibi diğer büyük blok zincirleriyle işbirliği yapan bir yazılım cüzdanı olan Blocto ile entegre olacak. Blocto, NFT’ler, web3 tarama ve yerel stake etme dahil olmak üzere cüzdanında Aptos için tam işlevsellik oluşturacak.
Yol haritasına göre, proje şu anda topluluğun node’ları çalıştırabileceği teşvik edilmiş bir test ağında bulunuyor. Ana ağ lansmanı, ekip tarafından 18 Ekim 2022’de kullanıma sunuldu. 2022 yılının 4. çeyreğinde yeni ağ güncellemeleri planlanıyor.
2022 yılının Şubat ayında Shaikh yaptığı açıklamada şunları kaydetti:
Meta’dan ayrıldığımızdan beri, fikirlerimizi harekete geçirebildik, bürokrasiden kurtulduk ve sıfırdan onları hayata geçiren tamamen yeni bir ağ kurduk.
Aptos aynı zamanda en iyi finanse edilen blockchain projelerinden biridir. Mart 2021’de ekip, Andreessen Horowitz (a16z), FTX Ventures, Coinbase Ventures ve diğer kripto devleri tarafından yönetilen bir finansman turunda 200 milyon dolar topladı.
O yılın Temmuz ayında, Aptos 150 dolar daha topladı ve finansman turu FTX Ventures tarafından yönetildi.
Aptos, bir Bizans Hata Toleransı (BFT) ve Hisse Kanıtı (PoS) konsensüs mekanizması kullanır ve çeşitli tasarım ilkeleri etrafında inşa edilmiştir.
Birincisi, basit denetlenebilirlik ve mekanik analiz edilebilirlik ile hızlı ve güvenli yürütme. Aptos, güvenlik ve esnekliği vurgulayan Rust tabanlı yeni bir akıllı sözleşme programlama dili olan MovW’yi kullanıyor. Kaynak kıtlığı, koruma ve erişim kontrolüne odaklanır ve daha geniş web3 kullanım senaryoları için Aptos ekibi tarafından geliştirilmiştir. Örneğin, DAO’lar hesapları ortaklaşa paylaşabilir ve NFT koleksiyonları tek bir hesapta basılabilir.
Aptos, Dieam’in Move programlama dili ile geliştirildiğinden proje Ethereum’un sunmadığı çeşitli avantajlar sunduğunu iddia ediyor. Örneğin, blockchain komutları kolayca doğrulanabilir ve Aptos, kullanıcıların özel anahtarlarını değiştirmelerine izin verir. Ayrıca, Aptos’un modüler tasarımı, tüm ağ bağlantısını kesmeden yükseltme yapmasına olanak tanır.
Öte yandan Move programlama dili de Aptos blockchain’inin ve ekosisteminin kritik bir parçası olarak sürekli geliştirme aşamasındadır.
Bununla birlikte Aptos’un işlemleri işlemeye yönelik yaklaşımı, son derece yüksek verim ve düşük gecikme süresi sağlar. Basitçe söylemek gerekirse, Aptos blok zincirindeki her işlem aşaması tamamen bağımsızdır ve modern, skaler üstü işlemci mimarilerine benzer şekilde bireysel olarak paralelleştirilebilir. Bu modüler tasarım, geliştirme hızına yardımcı olur ve daha hızlı sürüm döngüleri aracılığıyla sık güncellemeleri kolaylaştırır. Düşük gecikmeli BFT konsensüs mekanizması, blockchain’i korurken, aynı anda testnet koşullarında saniyede 150.000 işleme (TPS) kadar işlem hızlarına ulaşmasına izin verir. Karşılaştırmak gerekirse Ethereum’un mevcut TPS’si 12 ila 15 civarındadır.
Aptos, yükseltilebilirlik ve yapılandırılabilirliğe odaklanır ve modüler tasarımı, bileşen düzeyinde test ve sorunsuz dağıtım ile tehdit modelleme ile yüksek derecede güvenlik ve güvenilirlik sağlar.
Aptos akıllı sözleşme dili Rust’a dayanır ve bir derleyici, sanal makine, geliştirici araçları ve güvenli akıllı sözleşmeler için Move Prover adlı resmi bir doğrulayıcıdan oluşur. Move, kaynak kıtlığı, koruma ve erişim denetimine odaklanma sağlar. Hareket, doğru kimlik bilgileri olmadan token’ların oluşturulmamasını ve kaybedilmemesini sağlar veya diğer bir deyişle çifte harcamayı önler.
Son olarak, Aptos’un yükseltilebilirliği ve yapılandırılabilirliği, yeni kullanım durumlarını benimsemesine olanak sağlıyor. Bunu yaparken, Aptos, gelecekteki planlanmış Ethereum yükseltmeleri gibi iyileştirme protokolleri aracılığıyla diğer blok zincirlerinin eklemesi gereken sharding gibi tasarım özelliklerini halihazırda uyguluyor.
APT’nin tokenomikleri, kripto para topluluğu içinde önemli bir tartışma yarattı çünkü token başlangıçta toplam arzı, dağıtımı ve genel planı hakkında herhangi bir kamu bilgisi olmadan piyasaya sürülmek üzereydi.
Ekip, o zamandan beri ayrıntıların çoğunu açıklayan resmi bir blog yazısı yayınladı.
Bu token havuzu, hibeler, teşvikler ve diğer topluluk büyüme girişimleri gibi ekosistemle ilgili öğeler için tasarlanmıştır. Bu tokenlerin bir kısmı Aptos protokolü üzerine inşa edilen projelere halihazırda tahsis edilmiştir ve belirli dönüm noktalarının tamamlanmasının ardından verilecektir. Bu token’lerin çoğu Aptos Vakfı tarafından tutuluyor ve daha küçük bir kısmı Aptos Labs tarafından tutuluyor. Bu belirteçlerin on yıllık bir süre içinde dağıtılması bekleniyor…
APT’nin ana ağ başlatıldığı sırada ilk arzı, minimum birimin Octa olarak adlandırıldığı 1 milyar APT token olarak belirlendi.
Aptos, başlangıçta toplam 1 milyar APT arzı ile ana ağda (mainnet) başlatıldı. Aptos token ekonomisi aşağıdaki gibidir:
“Foundation” kapsamında dağıtılan token’ların %80’i (410.217.359.767 APT) Aptos Vakfı’na, geri kalanı ise Aptos Labs’a ait. Bu, topluluk büyümesini ve Aptos Vakfı girişimlerini desteklemek için kullanılacak ve geri kalanı önümüzdeki on yıl boyunca aylık olarak açılacak.
Yatırımcılar ve ana katkıda bulunanlar, ana ağ başlangıcından itibaren dört yıllık bir hak kazanma planına tabidir ve dolaşımdaki arzın %82’sinden fazlası şu anda ağda paylaştırılmıştır. Aptos ekibi token airdrop’u ile ilgili herhangi bir açıklama yapmadı.
Öte yandan, yatırımcılar ve çekirdek katkıda bulunanlar, belirteç ödülleri hariç olmak üzere token’larını 4 yıllık bir kilitlenme yaşarlar. Bu arada, tahmini token tedarik programı şöyle görünüyor:
Aptos tokenomiklerinin daha ayrıntılı bir özeti için buraya bakın.
Aptos Labs tarafından oluşturulmuş bir cüzdan olan Petra’yı birkaç basit adımda kurabilirsiniz:
1. Petra Cüzdan web sitesine gidin ve “Add to Browser”a tıklayarak cüzdanı indirin.
2. “Create New Wallet”ı seçin ve ardından “Continue”ya tıklayın.
3. Bir parola belirleyin ve “Continue”ya tıklayın.
4. Kurtarma ifadesini güvenli bir şekilde not edip saklayın ve “Continue” seçeneğine tıklayın.
5. Cüzdanı tarayıcı uzantınızdan açın. Artık Aptos ağında token ve NFT gönderip almaya hazırsınız.
Ana ağ lansmanını görkemli bir şekilde başlatmak için toplam ilk arzın %2’sini temsil eden toplam 110.235 uygun adrese toplam 20.076.150 APT token’ı airdrop olarak gönderdi.
O sırada ekip konuyla ilgili olarak şunları söyledi:
Bu, mevcut topluluk verilerimize dayanan ilk airdrop’umuzdur. Aptos Vakfı, Aptos topluluğunu desteklemek için gelecekteki fırsatları değerlendirmeye devam edecektir.
Aptos airdrop’una hak kazanıp kazanmadığınızı buradan kontrol edebilirsiniz.
