CryptoPotato olarak, Solana Labs’ın Kurucu Ortağı ve Solana Vakfı Başkanı Anatoly Yakovenko ile röportaj yapma şansı yakaladık.
Kaydettiği performansla 2021 yılına damga vuran, bu yılın en çok konuşulan kripto para birimlerinden Solana, değeriyle birlikte popülaritesini de önemli ölçüde arttırmayı başardı. Sadece 2021 yılında %13.000’in üzerinde yükselen Solana, ağı üzerinde inşa edilmiş çeşitli merkezsiz finans protokollerinde kilitlenen (Toplam Kilitli Değer) 14 milyar dolarla oldukça iyi bir iş başardı.
Bu büyüme kripto para topluluğun dikkatini çekti ve Solana hızla en çok tartışılan blockchain ağlarından biri haline geldi.
Solana ekosistemine yönelik gerçekleştirilen ve 3 günlük bir konferans olan Lizbon Breakpoint 2021’in ikinci gününde Solana kurucusu Anatoly Yakovenko ile tanıştık. Yakovenko, Solana ağında her türlü dApp ve protokolü sunan binlerce katılımcı ve projeyi görmekten kesinlikle mutlu ve gururlu olmalı.
Konferanstan önce Solana, hackathon’unu düzenledi. Bu kapsamda 500’den fazla projeye toplamda 5 milyon dolarlık fon dağıtıldı.
Bu kapsamda Anatoly ile Solana ekosistemi hakkında çok şey hakkında konuştuk. Ethereum ile lider Layer-1 akıllı sözleşmeler ağı olma konusunda rekabet etmeye hazır olup olmadığı sorusuna oldukça heyecan verici cevaplar aldık. Ayrıca röportajın ilerleyen bölümlerinde Yakovenko’nun bu konudaki beynini seçiyoruz.
Ağın en büyük özelliklerinden biri, madenciler tarafından kullanılan donanımın iyileştirilmesinin yanı sıra ölçeklenebilirlik ve hızda yaptığı iyileştirmeler. Solana blok kaşifinden elde ettiğimiz verilere göre, ağın hızı saniyede yaklaşık 2.500 işlem (TPS) seviyesinde. Maksimum verim ise yaklaşık 50.000 TPS seviyesinde. Ekosistem katlanarak büyüyor olsa da bu seviyeden hala çok uzaktayız.
Yakovenko’ya Solana blok zinciri ölçeğindeki bir sonraki anlamlı gelişmeden ne kadar uzakta olduğumuzu ve kapasite ihtiyacının donanım geliştirme hızını aşacağını düşünüp düşünmediğini sorduk. Yakovenko şu cevabı verdi:
Solana’nın çalışma şekli, işlemlerin çoğunu işlem hattı boyunca hareket ettirerek ağdaki tüm yükü hesaba katmaya çalışmasıdır.
Şu anda gördüğümüz şey (yani Kasım 2021), başlattığımız donanım ve bir dizi doğrulayıcı ile yazılımı 50.000 TPS gibi bir hızda işlemleri doğrulayabiliyoruz.
Ancak, modern bir sistemdeki AMD gibi en yeni ve en büyük yongaların 100K – 200K TPS’yi aştığını görüyoruz. Ağda bu performansı elde etmek için, küresel olarak dağıtık bu yüksek performanslı sistemi her doğrulayıcıya götürmeniz gerekir. Yeterli talep olursa bunu gerçekleştirebiliriz. 10.000 TPS’lik sürekli bir işlem yükün olduğu bir noktaya gelirsek, insanlar node’larını yükseltmeye başlamak isteyeceklerdir. Ve bunun hemen hemen gerçekleşmeye başladığını görüyoruz.
İnsanlar yük oluşturmakta kötüdür. Yani normal insan operasyonu çok fazla iş yapmıyor: Twitter’ın gibi saniyede yaklaşık 5.000 tweet. Ancak okuma yapısını, verileri ve diğer tüm şeyleri ölçeklendirmek için yapılması gereken çok iş var. Zincirin bunu yapması gerekmiyor.
Project Serum gibi piyasalar işletiyorsanız, piyasaların derinliği ve boyutu arttıkça piyasa yapıcılar doğal olarak çok daha hızlı pozisyon alacaklar ve çok daha fazlasını isteyecekler.
Yani işler bu noktada çıkmaza girebilir. Bu gerçekleşirse şu anlama gelecek: Dünyanın her yerine göndermek için mümkün olduğunca hızlı bir şekilde donanım satın alın.
Ancak Solana kurucusu Anatoly Yakovenko bu konu hakkında o kadar da endişeli görünmüyor. Anatoly Yakovenko şunları kaydetti:
Ayrıca daha fazla donanımdan yararlanabilmek için yazılımda iyileştirmeler yapıyoruz. Gelecekte GPU’nun yapısal akıllı sözleşme yürütmesi olarak mümkün olması gereken imza doğrulaması için GPU’ları kullanmak gibi şeyler.
Bununla birlikte, şu anda hesaplamak için yeterli anlamlı yüke sahip olmanız gerekir, tüm grafiklere ve metrik panomuza bakarsanız, yükün büyük bir kısmını yalnızca ağ IO operasyonları oluşturuyor, yalnızca çıktıları almak, doğrulamak ve göndermek. Ancak bunlar tatlı sorunlar.
Ethereum’un başarısının ardından onun ayak izlerini takip eden birçok akıllı sözleşme tabanlı kripto para projesi geliştirildi. Solana da onlardan biri. Bununla birlikte, farklı zincirler üzerine kurulu uygulamalar, sorunsuz bir şekilde birlikte çalışabilir gibi görünmüyor ve bu da onların başarılı olup olmayacağını merak etmemize neden oluyor.
Bu bağlamda, Yakovenko’ya sessiz sakin bir ekosisteme doğru ilerlediğimizi düşünüp düşünmediğini ve sonunda “hepsini kapsayacak” bir 1. katman blockchain çözümü olup olmayacağını sorduk.
Hayır, Audius Ethereum ağında token yönetişimi konusunda bu duruma harika bir örnek. Sanırım beğeniler, oyunlar, takipler ve kullanıcı etkileşimlerini beğenmek için günde yaklaşık bir milyon civarında işlem yapıyorlar.
Yani bu şeyler Ethereum üzerinde çalışmak için mantıklı değil ve Solana diğer ağlar kadar iyi. Audius’tan Roneil gibi (yani CEO ve Kurucu Ortak) hangi ağ üzerinde çalışmalıyım diye düşünüyorsa Solana’yı seçebilirsiniz, bunun nedeni ucuz ve hızlı olması.
Solana’nın kurucusu, birkaç Katman-1 çözümünün bir arada var olmasının olası olduğunu düşünüyor.
Sadece oran kodlarını tutuyorlar. Ve bu, dünyadaki tüm bilgileri zincirden olabildiğince hızlı bir şekilde almak istediğimden farklı bir yaklaşım. Solana’nın seçtiği şey bu.
Artık yönetim ve yerleşim yönetimini ne amaçla kullanıyorsunuz. Ethereum bunun için harika, ancak çok sayıda kullanıcıyla etkili bir gerçek zamanlı uygulamaya ihtiyacım var, Audio’lar gibi finansal olmasa bile, tüm bu verileri mümkün olduğunca hızlı bir şekilde tek bir parçada istiyorsunuz.
Entegrasyon, biz bile sormadan gerçekleşiyor. Audios’un bizden entegre olmayı talep etmesi dahi gerekmiyor. Kriptografi, her şeyi oluşturan son şeydir. Ethereum’da kriptografik bir imzanız var, Solana için bir kriptografik imzamız var, yani bu şey birleştirilebilir bir katman.
Temmuz 2020’de FTX ve Alameda’nın CEO’su Sam Bankman Fried (SBF), Project Serum’u duyuran bir Twitter flood’u yayınladı. Sam Bankman Fried mevcut tüm blok zincirleri arasında Solana’yı tercih ettiklerini belirtti.
Geriye dönüp bakıldığında, bunun Solana’nın aşırı büyümesi için mükemmel bir katalizör olduğu görülüyor. Yakovenko, bunun blok zinciri için bir dönüm noktası olduğunu inkar etmiyor.
Elbette bu bir dönüm noktasıydı, ama aynı zamanda Serum için de. Bence bunun gösterdiği şey, daha önce hiç yapılmamış bir merkezi limit emir defteri gibi çok karmaşık bir şeyi alıp o sırada kimsenin duymadığı bu blok zincirine gönderebileceğinizdi.
İnsanların bunu çok kısa bir sürede, yaklaşık dört hafta içerisinde yapabilmeleri ve piyasaya sürüp anlamlı bir likidite kazanmaları. Bu tam bir DEX çalıştırmak gibi.
Gerçek katalizörün bu kanıt noktası olduğunu düşünüyorum. Solana gemisinin dışında, hızlı bir şekilde karmaşık projeler gibi insanlar görmedik ve bunun sadece kültür mü yoksa Rust’ın daha iyi bir sistem aracı mı sağladığını bilmiyorum.”
Serum-FTX-Solana arasındaki bu ilişkiden doğan gelecek planları ve gelişmeler sorulduğunda, kurucu ortak şu yanıtı verdi:
“Sanırım FTX ile nasıl çalışıyoruz ya da FTX ile çalışan herhangi birinin nasıl çalıştığını düşünüyorum, eğer gerçekten iyi bir fikriniz varsa ve sadece onlarla konuşursanız ve herkes aynı fikirdeyse onu halletmek istiyorsanız, o anda gerçekleşir. Bu, onlarla çalışmanın büyüsü gibi.”
Yakovenko, kriptonun geleceği ile ilgili olarak, NFT’ler konusunda gerçekten heyecanlı olduğunu ancak bunları sosyal ağların habercileri olarak gördüğünü söylüyor.
Bu anlatıların ortaya çıkması birkaç yıl alacak. Açıkça ortaya çıkan merkezi bir pazar var: bu, reklam alışverişi. Hangi blok zincirleri iyidir ve merkezi olmayan pazarları yönetmede neler kanıtlanmıştır? Bunlar insanların koordine etmesi gereken şeyler. Görünüşe göre NFT’ler, reklamlardan para kazanılmayan sosyal ağlara yapılan ilk baskı gibi görünüyor.
İçerik oluşturucular tamamen topluluk için varlar. Sadece eğlenen, ancak yine de para kazanabilen ve geçimini sağlayabilen insanlar. Yüz milyon kişiye mi ölçeklenecekler? Doğru. Peki, gerçekten yüz milyon insanı tutabilecek bir NFT sitesi olacak mı? Bilmiyorum. Ama öğrenmek için heyecanlıyım.
Kripto NFT’lerinde ve oyna-kazan modelinde en son trend hakkında soru sorulduğunda, Solana Kurucusu, bazılarının çok hızlı gelişim gösterdiğini ifade etti. Bu Yakovenko’ya göre şu sıralar kripto para ekosistemindeki en önemli şey.
“Oyunların piyasaya sürülmesi gerçekten uzun zaman alıyor. Kısa sürede ürünlerini piyasaya sürmeyi başardıkları göz önüne alındığında, olabildiğince hızlı çalıştılar. Muhtemelen şu anda kripto para ekosistemindeki en önemli şey, olabildiğince hızlı üretim yapmaktır.”
Şu anda Play-to-Earn’in bir sonraki aşamasını inşa eden harika geliştiricileri gördüğüm ve onlarla tanıştığım kişisel deneyimime dayanarak, Anatoly ile oyun kalitesi açısından her şeyin hızla hareket ettiğini hissetmeye başladığını paylaştım. O sektördeki gelişmeleri kaçırdığını kabul etti
Aurory, Star Atlas ve ben de bir sürü oyunu kaçırıyorum. Bunlar için gerçekten heyecanlıyım. Oyna kazan (Play-to-Earn) konseptinde kazanmanın oldukça aldatmacalı olduğunu düşünüyorum.
Aynı zamanda yaratıcı ekonomi fikriyle, etkili bir şekilde inşa eden insanlar olarak kesişiyor, oyunu bir yaratma aracı olarak aldatıyorsunuz. Kendi küçük sosyal ağı olarak, ancak genelinde, belki de tüm ekosistemde karşılanamayan varlıklarla, ancak o oyunun içinde bile, World of Warcraft gibi bir şeye baktığınız gibi, tüm bu şeylerin her zaman tüm öğeler için ikincil pazarları vardı. Almak zor.
İnsanların denemeye hevesli olduğunu görmek beni heyecanlandırıyor. Gelecekte bir zamanlar, belki de hepimizin başka birinin görevindeki NPC’ler (oynanamayan karakterler) olacağımıza dair kesinlikle bir fikir var.
Karar vermek ve blockchain’de değişiklikleri uygulamak için yapılandırılmış bir modelin önemi göz ardı edilemez. Görünüşe bakılırsa dApps tabanlı bir blockchain’in gelecek yıllarda alakalı kalması için iyi bir yönetim modeli şart.
Yakovenko, Solana’nın mevcut ve planlanan yönetim yapısı hakkında ayrıntı vermesi istendiğinde şunları söyledi:
Yönetim, yazılım için neredeyse eski okul sürüm mühendisliği süreçleri gibi. Aslında derinlemesine baktığınızda, sahip olduğumuz bir yönetim panosu gibi. Bu, Mango ekibinin ileriye götürdüğü ve temel olarak “hadi yeni bir sürüm önerelim, incelemek isteyen herkes onu gözden geçirsin ve ardından yükseltmeyi yapmak için tekneler” işlevi gören bir referans uygulamasıydı.
Bu, yükseltmeler için gerçek bir yazılım süreci. Bana sadece açık kaynaklı yazılım geliştirmeyi hatırlatıyor. Görmeyi umduğum şey, değişiklikleri analiz etmek için kullanılan araçların farklılıklara yakalayabilmesi ve kod kalitesi denetimi gibi şeyler hakkında bazı fikirler yürütmesi. Ama bunlar zamanla daha iyi olacak.
Solana’yı bundan beş yıl sonra nerede görüyorsunuz?
Yakovenko: “Bir mühendis olarak, iki hafta içinde gerçekleşmeyecek bir şey, %50 ihtimalle asla gerçekleşmez. Dolayısıyla bu nedenle yol haritalarımız yok. Biz buna yangına dayalı geliştirme diyoruz. Beş yıl içinde, donanım geliştirmelerinin en azından 4 kat daha hızlı hale getirmesi gerektiğini düşünüyorum. Mümkün olan bir milyondan fazla TPS’lik bir bariyerin bir konserini kırmayı umuyorum, ama göreceğiz. Yani önümüzde çok zaman var, ama aynı zamanda çok iş var.
Ve son olarak, Solana’nın 5 yıldaki piyasa değeri hakkında konuşan Yakovenko’nun bu konuda pek de takıntılı olmadığını gösterdi ve “umrumda değil” yanıtını verdi.
Tıpkı insanların kullanmak isteyeceği bir şey inşa etmek istiyorum. Benim için en önemli olan şey bu.
