Consumer Price Index (CPI), ABD’de mal ve hizmet fiyatlarındaki değişimi ölçümleyen bir göstergedir. Bu yazımızda Türkçe’de Amerika Birleşik Devletleri Tüketici Fiyat Endesi (TÜGE) olarak ifade edilen endekse dair bilmeniz gerekenlere yer vereceğiz.
ABD Tüketici Fiyat Endeksi (CPI veya TÜFE), birçok farklı amaç için ayrı ayrı olarak Çalışma İstatistikleri Bürosu tarafından hesaplanıyor. ABD Çalışma İstatistikleri Bürosu (BLS), TÜFE rakamlarını düzenli olarak her ay ölçümleyip yayınlıyor.
ABD Çalışma İstatistikleri Bürosu (BLS), ilk olarak 1919 yılında TÜFE rakamlarını ölçümlemeye başladı. Günümüzde 38 coğrafi alanda ve 211 tüketim kaleminin kombinasyonuyla 8.018 kategoride TÜFE endeksi hesaplanıyor.
Özellikle 2020 yılında koronavirüs pandemisinin patlak vermesinin ardından ortaya çıkan likidite krizi nedeniyle dünyanın dört bir yanındaki merkez bankaları karşılıksız para basmaya başladı. Sonuç olarak bu durum tüm dünyada enflasyon dalgasını tetikledi. Aradan geçen 3 yıla rağmen Türkiye’de ve dünyada dört nala giden enflasyonun yıkıcı etkileri sürüyor. Hal böyle olunca hem kripto para piyasası hem de hane halkı için önem arz eden Tüketici Fiyat Endeksi verileri yakından takip edilmeye başlandı.
Bu yazımızda ABD Tüketici Fiyat Endeksi hakkında bilmeniz gerekenlere kapsamlı bir şekilde yer vereceğiz.
Tüketici Fiyat Endeksi en popüler enflasyon ve deflasyon ölçüm araçlarından biridir. TÜFE, tüketicilerin satın aldığı mal ve hizmetlerin fiyatındaki değişimin hesaplanması için kullanılan bir ölçüttür. TÜFE verileri her ülkede ayrı ayrı hesaplanır. Örneğin Türkiye’de Tüketici Fiyat Endeksi verileri Türkiye İstatistik Kurumu (TÜIK) tarafından, ABD’de ise Amerika Birleşik Devletleri Çalışma İstatistikleri Bürosu (BLS) tarafından hesaplanır.
Tüketici Fiyat Endeksi, belirli bir mal ve hizmet sepetinin fiyatında zamana bağlı olarak meydana gelen değişimleri ölçer. En yaygın enflasyon ölçüm araçlarından biri olmasından ötürü hükümetler, finansal piyasaları aktörleri, işletmeler ve elbette tüketiciler tarafından takip edilir.
Amerika Birleşik Devletleri Çalışma İstatistikleri Bürosu (BLS) her ay düzenli olarak iki farklı TÜFE verisi yayınlar. Bunlar şekilde: CPI-U ve CPI-W.
Amerika Birleşik Devletler Çalışma İstatistikleri Bürosu, CPI verileri için 23.000 perakende ve hizmet kuruluşundan aylık olarak yaklaşık 80.000 fiyat toplayarak ölçümlerini gerçekleştiriyor. Ayrıca kira fiyatlarındaki değişiklikleri belirlemek için yaklaşık 50.000 ev sahibi ve kiracıdan veri toplanıyor. Bu ölçümler sonucu elde edilen TÜFE verileri ABD’de hane halkının %93’lük kısmını kapsıyor.
TÜFE oranı hesaplanırken mal ve hizmet sepeti, ABD halkının düzenli olarak satın aldığı ürünleri içeriyor. TÜFE (CPI) hesaplaması için aşağıdaki işlemler gerçekleştiriliyor:
Yıllık TÜFE Oranı: (sepetin cari yıldaki değeri / sepetin bir önceki yılki değeri) x 100
Daha sonra yıllık TÜFE oranı ABD’deki enflasyon oranını belirlemek için kullanılıyor. Hesaplama şu formülle yapılıyor:
Enflasyon Oranı: Yeni TÜFE Oranı – Eski TÜFE Oranı) / Eski TÜFE Oranı x 100
ABD Tüketici Fiyat Endeksi (CPI), mal ve hizmetlerin maliyetinde zaman içinde meydana gelen değişiklikleri yansıtan önemli bir göstergedir. Tüm dünyada enflasyon oranları genellikle belirli bir süre boyunca TÜFE (ABD örneğinde TÜFE yerine Kişisel Tüketim Harcamaları Fiyat Endeksi (PCE) kullanılıyor) oranlarında meydana gelen değişikliklerin hesaplanmasıyla ölçülür.
Her ne kadar ABD Tüketici Fiyat Endeksi (CPI) karmaşık bir ekonomik veri gibi görünse de birçok farklı alanda hane halkının hayatına etki ediyor.
ABD Tüketici Fiyat Endeksi (CPI) verisi, ABD ekonomisinin genel sağlığını ölçer ve insanların fiyatların ne kadar yükseldiğini veya düştüğünü göstermek için kullandıkları en popüler ekonomik göstergedir.